Мача́жына ’мокрае месца’ (слуц., Яшк.). З ⁺мача́га, параўн. рус. наўг. моча́га, моча́жка, мочажина. Утворана ад прасл. moča > мача́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мо́кры, ‑ая, ‑ае.
1. Насычаны вільгаццю; сыры; проціл. сухі. Мокры снег. □ Мокрае адзенне і рухацца перашкаджала і ўніз цягнула. Маўр. Ля кастроў гаманілі хлопцы, сохла мокрая вопратка. Брыль. // Пакрыты вільгаццю. На мокрай траве, на лістах алешніку буйнымі кроплямі зіхаціць раса. В. Вольскі. Уважна слухала Агапа чытанне, і слёзы часта рабілі мокрым яе твар. Мурашка. // Потны. З кабінета першага сакратара выляталі па адным чырвоныя і мокрыя ад поту старшыні адсталых калгасаў. Шамякін.
2. Разм. Дажджлівы, сыры (пра надвор’е). Мокрая вясна. □ Нават у мокры год жыта тут слабее бывае. Крапіва. Ноч была мокрая, чорная. Зарэцкі.
•••
Вочы на мокрым месцы гл. вока.
Мокрае месца застанецца гл. месца.
Мокрая курыца гл. курыца.
Мокрая справа гл. справа.
Мокры, хоць выкруці — вельмі мокры.
Як мокрае гарыць — вельмі марудна (рабіць што‑н., робіцца што‑н.).
(Як) мокрая варона гл. варона.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мойкаўшчына ’мокрае месца, гразь (на дарозе)’ (гродз., Сцяшк. Сл.). Рэгіянальнае (магчыма, аказіянальнае) утварэнне ад ⁺мокраўшчына пад уплывам мойка < мыць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маклы́жжа ’мокрае адзенне’ (докш., Сл. ПЗБ), віл. макляддзё (там жа). Роднаснае да (на)‑моклы < мокнуць (гл.). Аб суфіксе ‑ыж гл. Сцяцко (Афікс. наз., 182).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мо́крый мо́кры;
◊
мо́края ку́рица мо́края ку́рыца;
то́лько мо́крое ме́сто оста́нется то́лькі мо́крае ме́сца застане́цца;
глаза́ на мо́кром ме́сте во́чы на мо́крым ме́сцы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
плашч-накі́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.
Непрамакальны плашч без рукавоў. Накінуўшы плашч-накідку, рассоўваючы мокрае вецце, [камандуючы] падышоў да танка. Мележ. Аднекуль з кювета на вільготную ад ранішняга туману стужку заасфальтаванай шашы выскачылі тры байцы ў плямістых плашч-накідках. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
угру́зіць, угружу, угрузіш, угрузіць; зак., каго-што.
Разм. Даць глыбока ўвязнуць, засесці ў чым‑н. ліпкім, сыпкім. Вось гэта грэбля — бяда і гора... Пакуль праедзеш яе — духі вытрасеш.., а ў мокрае лета і каня ўгрузіш, і сам, як д’ябал, у гразі выкачаешся. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мацяжына ’балоцвіна, мокрае месца, дзе растуць журавіны’ (Левановіч, «Звязда», 15, 1.1989). З польск. macierzyna ’мацярызна’: відаць, калісьці гэта быў луг, дадзены камусьці ў спадчыну па мацеры. Гл. мацярызна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прымачы́ць, ‑мачу, ‑мочыш, ‑мочыць; зак.
1. каго-што. Трохі змачыць, падмачыць. Дождж прымачыў сена.
2. што. Прыкласці што‑н. вільготнае, мокрае (да хворага месца). — Пайдзі да студні, выцягні вады і прымачы [гуз]... Брыль. Прыйшла Сцёпкава бабка Таццяна, прымачыла ручку [Петрыка] зёлкамі і перавязала чыстаю анучкаю. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Макроцце, макраццё, мыкраццё ’макрата’ (зб.), ’пра што-небудзь мокрае, набраклае вадой’ (ТСБМ; слаўг., Яшк., бялын. Нар. сл.), утворана ад макрат‑а і суф. зборнасці і абстрактнасці ‑ьje. Да мокры (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)