Пу́пніць ’марудзіць, корпацца’, пу́пніцца ’тс’, пу́пня, пу́пнамаруда’, фраз. пу́пня пу́пніць ’доўга рабіць нешта’ (ТС). Гл. пыпніць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

maruder

м.

1. уст. марадзёр;

2. разм. маруда, павольны чалавек

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Лапшу́к, лопшукмаруда, нерашучы чалавек’, лапшун ’нязграба, недарэка’, лапун, лапунішчэ ’нягоднік, валацуга’ (ТС). Да лапах. Гл. таксама лапута, лапшакі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вала́ндамаруда, левы чалавек’, вала́ндацца ’вазіцца, марудзіць’ (КЭС). Рус. валандаться ’марудзіць’, вала́нда, вала́ндала ’няўклюда, маруда’, валанде́р ’лежань’, укр. валандатися ’бадзяцца’. Карскі ўказвае, што дзеяслоў больш уласцівы вялікарускай мове. Валандацца < валанда < літ. valandá ’(кароткі) час’ (Карскі, Труды, 394; Аткупшчыкоў, Лекс. балтызмы, 33, 35; Кіпарскі, Лекс. балтызмы, 13; Непакупны, Бел.-укр. ізал., 54; Шанскі, 1, В, 9; Рудніцкі, 1, 298). Змену націску можна тлумачыць уплывам блізкіх семантычна і падобных структурна слоў (мару́да, няўклю́да, валакі́да). Форма валы́ндацца ўзнікла, магчыма, пад уплывам валынка, валыніцца. Форма валэндацца, як можна меркаваць, — вынік збліжэння з паланізмамі, што маюць суфіксы з насавымі (валацэнга, недалэнга) або з дзеясловамі wałęsać się, wałęgać się ’бадзяцца’ ва ўмовах беларуска-польскага білінгвізму.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Капо́шкамаруда’, ’тон, хто павольна і няўмела робіць’ (бялын. Янк. Мат.; Кан. дыс.: Сцяц. Афікс. наз., капошкацца ’вадзіцца’ (Сцяшк. Сл.). Да капашыцца (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пацуба́йла, паціпийла, пацюпайла, пачупайла ’гультаяваў, марудлівы’ (паст., лаг., пух., ігн., гродз., Сл. ПЗБ). Балтызм. Параўн. літ. paciupäilaмаруда’ (Грынавяцкене, Сл. ПЗБ, 3, 472).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Рубле́й ’ненажэрны чалавек’ (ТС). Экспрэсіўны назоўнік ад рубаць ’есці’ (гл.) як мане́й ’хлус’, целяпе́ймаруда’; ‑л‑ магло з’явіцца ў выніку кантамінацыі рубаю і *рублю.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Капо́ркамаруда’ (в.-дзвін., Сл. паўн.-зах.). Да капаць (гл.) > капацца ’корпацца ў чым-н.’ ’рабіць марудна’. Нарашчэнне ‑ор‑ пад уплывам поркацца ’тс’. Параўн. таксама капоцька (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Валаво́дзіць ’марудзіць’ (БРС, Гарэц., Касп.), валаводзіцца ’разводзіць цяганіну’ (Нік. Очерки). Рус. калін., кур. воловодить ’марудзіць, бавіцца, марнаваць час, зацягваць справу’, укр. воловодмаруда’, воловодити ’цягнуць справу’. Да валавод ’той, хто водзіць валоў’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Разкярэ́ша (розкере́ша) ’нерастаропны, маруда’ (іван., Непакупны, Связи, 194), ’брудны, мурза’ (пруж., там жа), укр. палес. розкере́ша ’крываногі, клышаногі’, ’развілка ў сасне’. Кантамінацыя балт. keréža і разкарака (разкоря́ка) ’разгалінаванае дрэва’ (Непакупны, Связи, 195). Гл. раскярэша.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)