тыту́нь, ‑ю, м.
1. Травяністая расліна сямейства паслёнавых, лісце якой багата нікацінам. Садзіць тытунь. □ Аднойчы бацька пасынкаваў тытунь. Адломленыя парасткі і лісце ён паклаў на печы сушыць. Навуменка.
2. Высушанае і дробна нарэзанае лісце і сцёблы гэтай расліны, якія ідуць на курэнне. Уважліва, усё з той жа бацькоўскай усмешкай слухаючы Васю, Леанід Ільіч набіў тытунём сваю люлечку з доўгім роўным цыбуком і запыхкаў дымам. Краўчанка. Бацька выйшаў за Антонам на вуліцу, аддаў яму на памяць тытунь з капшуком. Мыслівец.
[Цюрк.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пы́каць ’пукаць губамі, курыць люльку, запінацца пры размове ці чытанні’ (Нас., Шат., Гарэц., Др.-Падб., Варл.), ’гаварыць невыразна, неразборліва’ (ТСБМ, Ян., Сл. ПЗБ), ’марудна рабіць’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ), пы́кнуць ’пікнуць’ (Яруш.), пык, пык‑мык — імітуе шамканне губамі, заіканне, курэнне (Нас.; мсцісл., Нар. лекс., Растарг.), пэк‑мэк ’тс’ (драг., Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.), пыкі ’ціхая, патайная размова’ (Нас.), пыклі́вы, пуклі́вы ’марудны’ (паст., в.-дзв., рас., Сл. ПЗБ). Гукапераймальнае, сюды ж пік ’становішча таго, хто хацеў апраўдацца, але раптам змоўк’ (Нас.), пі́кавы, пы́кавы ’заіка’ (пін., кам., З нар. сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
smoke1 [sməʊk] n.
1. дым
2. infml курэ́нне, пале́нне;
a break for a smoke пераку́р;
have a smokе куры́ць
♦
go up in smoke згарэ́ць ушчэ́нт;
like smoke мі́гам, умо́мант;
there is no smoke without fire BrE няма́ ды́му без агню́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
wciągnąć się
зак. уцягнуцца;
wciągnąć się w palenie — уцягнуцца ў курэнне; прывыкнуць да цыгарэт;
wciągnąć się do pracy — уцягнуцца ў працу
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
limit1 [ˈlɪmɪt] n. (to, on) мяжа́, рубе́ж; грані́ца;
set a limit (on) абмяжо́ўваць;
without limit неабмежава́на;
to the limit максіма́льна, да канца́;
be off limits быць недазво́леным;
Smoking was off limits everywhere. Курэнне было ўсюды забаронена
♦
that’s the limit infml гэ́та ўжо зана́дта; гэ́та ўжо невыно́сна
within limits у пэ́ўных ме́жах
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
шко́дзіць несов. вреди́ть;
во́раг стара́ецца ш. нам — враг стара́ется вреди́ть нам;
курэ́нне ш. здаро́ўю — куре́ние вреди́т здоро́вью;
◊ не ш. — а) не меша́ет, не вре́дно; б) подело́м, по заслу́гам, так и сле́дует;
хто по́зна хо́дзіць, той сам сабе́ ш. — посл. по́зднему го́стю — ко́сти
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
palenie
н.
1. спальванне;
palenie na stosie — спальванне на вогнішчы;
2. паленне (у печы);
3. абпальванне (цэглы);
4. курэнне;
”palenie wzbronione” — «курыць забаронена!»; «не курыць!»;
5. пражанне (кавы)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
szkodzić
szkodzi|ć
незак. шкодзіць;
palenie szkodzić — курэнне шкодзіць здароўю;
(nic) nie szkodzić! — (у адказ на прабачэнне) нічога страшнага!;
co ci szkodzić? разм. што з табой?; у чым праблема?
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
АТЭРАСКЛЕРО́З
(ад грэч. athēra кашка + склероз),
хранічная хвароба крывяносных сасудаў, пры якой на ўнутраных сценках артэрый утвараюцца атэрасклератычныя бляшкі — ачаговыя назапашванні ліпідаў (тлушчападобных рэчываў), складаных вугляводаў, фібрознай тканкі, кампанентаў крыві і кальцыю. У выніку артэрыі трацяць эластычнасць і дэфармуюцца, іх прасвет звужаецца, ламінарны цёк крыві ператвараецца ў турбулентны; пашкоджанне крывяных пласцінак, актывацыя згусальнай і прыгнечанне антызгусальнай сістэм крыві садзейнічаюць узнікненню ў сасудах трамбатычных мас; парушаюцца кровазабеспячэнне, функцыі розных органаў і тканак. Напрыклад, моцны атэрасклероз сасудаў сэрца праяўляецца каранарнай недастатковасцю або інфарктам міякарда, мозга — парушэннямі разумовай дзейнасці, інсультам і паралічам, нырак — стойкай гіпертаніяй, ног — эндартэрыітам аблітэральным і інш. Найчасцей хварэюць на атэрасклероз у сталым і старэчым узросце (мужчыны часцей за жанчын), развіццё атэрасклератычных змен магчыма і з дзяцінства, асабліва пры спадчыннай да яго схільнасці.
Да фактараў рызыкі, што ўплываюць на ўзнікненне атэрасклерозу, адносяць незбалансаванае харчаванне, захворванне на цукр. дыябет, жоўцекамянёвую хваробу, хранічную нырачную недастатковасць, атлусценне арганізма, малую фіз. актыўнасць (гіпакінезія), гіпертэнзію, ужыванне алкаголю, курэнне, змяненні гарманальнага фону ў выніку пастаяннага псіхаэмацыянальнага перанапружання, уплыў некаторых спецыфічных умоў працы і інш. Паводле халестэрынавай гіпотэзы патагенезу атэрасклерозу, якая існуе каля 80 гадоў, цэнтр. месца ў развіцці хваробы адводзіцца парушэнням абмену халестэрыну. У прафілактыцы атэрасклерозу гал. роля належыць здароваму спосабу жыцця, абмежаванню ў ежы прадуктаў з вял. колькасцю халестэрыну і спажыванню большай колькасці прадуктаў, у якіх шмат алею і клятчаткі, выключэнню фактараў рызыкі.
М.А.Скеп’ян.
т. 2, с. 82
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)