◎ Печане́ўя ’жоўцевы пузыр’ (Варл.). Відаць, вытворнае ад печані ’вантробы разам з ныркамі’ (Нік. Очерки), печані ’пячонка’ (ашм., Стан.). Да печань (гл.). Суф. -еўе выражае сукупнасць прадметаў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Печанцы́ ’печань, вантробы наогул’ (Бяльк.): у печанцох сядзіць (Стан.). Відаць, архаізм; параўн. рус.печенец ’жоўцевы пузыр’, ст.-рус.печенца — памянш. ад печень (XVI ст.). Да печань, пячонка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тылапі́лус
(н.-лац. tylopilus)
шапкавы базідыяльны грыб сям. балетавых, знешне падобны да баравіка, але з ружовым гіменафорам, які расце на глебе ў лясах; неядомы, жоўцевы грыб.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
bilious
[ˈbɪliəs]
adj.
1) жо́ўцевы
2) хво́ры на жоўць ці пе́чань
3) Figur. бурклі́вы, зласьлі́вы; зло́сны, у злым гумо́ры
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
пузы́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Напоўнены паветрам празрысты шарык у вадкасці, вадкай масе.
П. у шкле (ужо застылы). Пузыры ў цесце.
2. Балючае ўздуцце скуры; пухір.
П. ад апёку.
3. Перапончаты полы орган у целе чалавека, жывёлы, які змяшчае ў сабе якую-н. вадкасць.
Мачавы п.
Жоўцевы п.
4. Гумавы мяшок, напоўнены паветрам або вадой, які ўжыв. для розных мэт (разм.).
Вучыцца плаваць з пузырамі.
|| памянш.пузыро́к, -рка́, мн. -ркі́, -рко́ў, м. (да 1 і 2 знач.); прым.пузырко́вы, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).
|| прым.пузы́рны, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пузы́рм.
1. Bláse f -, -n;
2.анат.:
жо́ўцевы пузы́р Gállenblase f -, -n;
мачавы́ пузы́р Bláse f, Hárnblase f;
пла́вальны пузы́р (урыб.) Schwímmblase f
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Жоўць1 ’жоўта-зялёная горкая вадкасць, якую выдзяляе печань’, перан. ’злосць’. Рус.желчь, укр.жовч, палес.жовть, польск.żółć, н.-луж.žołś, žołe, в.-луж.žółć, чэш.žluč, славац.žlč ’тс’, балг.жлъч ’злосць’ уст. ’атрута’, жлъчка ’жоўць’, ’жоўцевы пузыр’, макед.жолч ’жоўць, жоўцевы пузыр’, серб.-харв.жу̑ч ’тс’, славен.žôlć ’жоўць’. Ст.-слав.злъчь, пазней таксама жлъчь, ц.-слав.жлъть ’тс’, ст.-рус.жьлчь ’тс’. Бел. поўнасцю адлюстроўвае (як і ўкр. палес., польск., н.-луж.) уплыў слова жоўты на форму слова (пачатковае ж‑ і канчатковае ‑ць замест з‑ і ‑чь). Першаснае значэнне да кантамінацыі з жоўты было, відаць, ’горыч’, што паслужыла асновай для старажытнага пераносу значэння ’злосць, раздражненне’. Захоўваючы гэта пераноснае значэнне слав. мовы, аднак кантамінавалі слова з жоўты, што прывяло і да семантычнага зруху (адлюстраванага ў першым слове слоўнікавага тлумачэння). Гл. жоўкнуць.
Жоўць2 ’жоўтая фарба, жоўты колер’. Рус.желть, польск. рэдк. żółć, в.-луж.žołć, чэш.žluť, славац.žlťСт.-рус.жлъть ’тс’. Утворана, як адцягнены назоўнік са значэннем апрадмечанай адзнакі на ‑ь (< *‑ĭ) ад прыметніка жоўты, відаць, яшчэ ў прасл. мове, як напрыклад, чэрнь (< *čьrnь): *žьltь.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пузы́р, -ра́в разн. знач. пузы́рь;
~ры́ ў мета́ле — пузыри́ в мета́лле;
жо́ўцевы п. — жёлчный пузы́рь;
пла́вальны п. — пла́вательный пузы́рь;
п. з хало́днай вадо́й — пузы́рь с холо́дной водо́й;
◊ мы́льны п. — мы́льный пузы́рь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
pęcherzyk
м.
1. пузырок;
pęcherzyk żółciowy анат.жоўцевы пузыр; посух;
pęcherzyk płucny анат. альвеола;
2. (на вадзе) бурбалачка;
3. (на целе) пухірок, вадырчык
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
пузы́р, ‑а, м.
1. Напоўнены паветрам або газам шарык, які ўтвараецца ў вадкасці або ў вадкай масе. Пузыры ў шкле. Пузыры ў цвеце. □ На месцы.. [варонак] б’е з-пад нізу вада,.. бугрыцца і так жа раптам знікае, пакінуўшы на паверхні празрыстыя пузыры, якія ледзь паспяваюць за быстрынёй.Лынькоў.
2. Балючае ўздуцце скуры (ад апёку, трэння і пад.), пустое або напоўненае вадкасцю; пухір. Далоні, нацёртыя тронкам, зачырванеліся, на іх выскачылі вадзяныя пузыры.Васілевіч.
3. Мяшок, шар у целе жывёлы або чалавека, які звычайна змяшчае ў сабе якую‑н. вадкасць. Мачавы пузыр. Плавальны пузыр. Жоўцевы пузыр.
4. Гумавы мяшок, напоўнены лёдам, халоднай або гарачай вадой, які прымяняецца з лекавымі мэтамі. Люба ўсміхнулася зноў-такі з іроніяй і паправіла пузыр з лёдам на галаве хворага.Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)