Лы́мя ’вымя’ (Сцяшк., Інстр. III). Да вы́мя (гл.). Мена в > л, як у лыві́рка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сучы́ны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да сукі (у 1 знач.), сучкі 1.
•••
Сучынае вымя — народная назва нарыва пад пахай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ДАЕ́ННЕ,
працэс атрымання малака ад с.-г. жывёл (кароў, коз, авечак, кабыл і інш.). Малако ў вымі лактуючай жывёлы ўтвараецца бесперапынна і да пачатку чарговага Д. запаўняе альвеалярны і цыстэрнавы аддзелы, адкуль яго атрымліваюць дзякуючы рэфлексу малакааддачы, які стымулюецца абмываннем, выціраннем, масажам вымя. Дояць кароў машынным (гл.Даільная ўстаноўка, Даільны апарат) або ручным спосабам. Найб. спрыяльныя ўмовы для выдалення малака з вымя стварае машыннае Д.: адначасова выдойваюцца 4 долі вымя, павышаецца прадукцыйнасць працы, малако не забруджваецца. Звычайна карову дояць 2—3 разы на дзень. Ручным спосабам дояць авечак (1—2 разы ў суткі), коз малочных парод (2 разы).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
набу́хнуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -не; набу́х, -хла; зак.
1. Стаць гатовым, каб распусціцца, прарасці.
Пупышкі набухлі.
2. Павялічыцца ў аб’ёме ад вільгаці, сырасці.
Рамы набухлі.
Боб набух.
3. Павялічыцца ад прыліву крыві, малака.
Вены набухлі.
Вымя набухла.
|| незак.набуха́ць, -а́е.
|| наз.набуха́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
даі́ць, даю́, до́іш, до́іць; до́ены; незак.
1. Выцэджваць малако з вымя.
Д. кароў.
2.перан. Настойліва вымагаць у каго-н. сродкі і інш. (разм.).
|| зак.падаі́ць, -даю́, -до́іш, -до́іць; -до́ены.
|| наз.дае́нне, -я, н.ідо́йка, -і, ДМ до́йцы, ж. (да 1 знач.).
|| прым.даі́льны, -ая, -ае.
Даільная ўстаноўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ву́мя ’вымя’ (Бяльк.), ву́мянё ’тс’ (зэльв., навагр., Сцяшк. МГ, Сцяц., Жыв. сл.). Відаць, не можа разглядацца як вынік другаснай лабіялізацыі ы ў вымя (гл.), паколькі арэал пераходу ы > у пасля губных не дасягае тэрыторый фіксацыі форм з у (ДАБМ, карта 39). Спецыфічны лексікалізаваны характар адзначанай фанетычнай з’явы выкліканы, відаць, пазіцыяй ы паміж двух губных гукаў; параўн. таксама в.-луж.wumjo, н.-луж.wumje ’вымя’, дзе лабіялізацыя — рэгулярная з’ява, паралельная да паўд.-бел.вум’е (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сучаі́м’е, сухаі́мʼе ’павялічаныя залозы пад пахай’ (люб., шчуч., Сл. ПЗБ). Гл. сучча вымя ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Zítze
f -, -n разм.
1) сасо́к, цы́цка
2) вы́мя, до́йла
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Су́дна ’плавальны сродак’, ’вядро’ (ТСБМ), судно́ ’пасудзіна’ (Нас., Сл. ПЗБ, Ян., Мат. Гом., Касп., Бяльк.), ’карабель’ (Сл. ПЗБ), ’вымя ў каровы’ (віц., Жыв. св.), ст.-бел.судно ’лодка, карабель’ (XV ст., КГС). Рус.су́дно ’судна; пасудзіна’, смал. ’вымя ў каровы’, ст.-рус.судьно ’судна; лодка’. Дэрыват з суф. ‑н‑ ад суд (гл. суды). Фасмер (3, 796) слова ў значэнні ’судна, лодка’ параўноўвае з франц.vaisseau ’карабель’ ад лац.vasscellum ’маленькая пасудзіна’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
даі́ць, даю, доіш, доіць; заг. даі; незак., каго.
1. Выцэджваць малако з вымя. Мы зачыняліся ў хляве, я трымаў лямпу, а мама даіла карову.Брыль.
2.перан.Разм. Бессаромна вымагаць, браць сабе чые‑н. сродкі. [У Кацярыны] кватэра свая, і, як ні кажы, не першы год доіць буфет.Гроднеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)