Барда́1 ’брага’ (Сцяшк., Сцяшк. МГ). Рус.барда́, укр.барда. Лічыцца запазычаннем з цюрк. моў: тое ж самае, што і бурда́ (гл.). Фасмер (1, 126) указвае на паралелі салта́н|султа́н. Гл. яшчэ Шанскі, 1, Б, 43; Рудніцкі, 80. Сюды і бел.бардахлы́ст ’п’яніца’ (Нас.) да барда́ і хлыста́ць. Парася. рус.бурдохлы́ст ’вельмі дрэнная ежа, дрэнны напітак’ (гл. Фасмер, 1, 207, пад брандахлы́ст).
Калбата́ць ’мяшаць, збіваць яйкі з мукой’ (гродз., Мат. АС), калбоціць, калбаціць, калбуціць ’рашчыняць’, ’замешваць’, ’боўтаць’ (гродз., Сл. паўн.-зах.), калбоціцца ’боўтацца, пералівацца’ (Сцяшк. МГ), ’боўтацца, пялёскацца’ (шчуч., Сл. паўн.-зах.). Сюды ж і вытворныя: калбочаная яешня, калбатуха ’амлет, страва з малака, мукі, яец, перамешаных і спечаных на сале’ (Сцяшк. МГ), калбатун ’баўтун, неаплодненае яйцо’ (ашм., воран., іўеў., Сл. паўн.-зах.), калбатуха ’непрыгодная для яды страва, бурда’ (смарг., Сл. паўн.-зах.). Паводле фармальнага крытэрыю і лінгвагеаграфіі (слова прадстаўлена толькі на захадзе Гродзенскай вобласці) верагодней суаднесці яго з літ.kalbė́ti ’гаварыць’. Тут цікавы выпадак, калі ў прамым значэнні ’гаварыць’ слова не зафіксавана, ёсць толькі двухсэнсоўныя прыклады, такія, як калбатун ’балбатун’ («Калбатун кажуць на таго, хто многа гаворыць», лід., Сл. паўн.-зах., 2, 371). Двухсэнсоўны прыклад таму, што калбатун ’балбатун’ можа быць наватворам на базе калбатаць ’боўтаць’ > ’балбатаць’, аднак больш імаверна, што дэрыват суаднесены з калбатаць ’гаварыць’ або, дакладней, з экспрэсіўным варыянтам ’гаварыць’ — ’балбатаць’. Тут цікавы выпадак працэсу, пры якім суаднесеныя па адной прыкмеце запазычаны і спрадвечныя дзеясловы ўзаемадзейнічаюць такім чынам, што запазычаны — калбатаць (і інш. формы) атрымлівае прамую семантыку бел.баўтаць. Парадаксальным з’яўляецца тое, што былі суаднесены толькі пераносныя значэнні абодвух слоў, а за літуанізмам замацавана адно з асноўных значэнняў дзеяслова боўтаць. Запазычанае слова да таго ж было па-рознаму адаптавана (гл. формы вышэй), гэта, аднак, можна разглядаць і як пазнейшыя трансфармацыі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
wash
[wɑ:ʃ]1.
v.t.
1) мыць, абмыва́ць
to wash clothes — мыць бялі́зну
to wash one’s face — памы́ць твар
to wash dishes — памы́ць по́суд
2) замыва́ць, адмыва́ць
to wash a spot out — адмы́ць пля́му
3) мыць бялі́зну
4) бялі́ць
5) прамыва́ць (напр. залатано́сны пясо́к)
6) вымыва́ць, выно́сіць
The sea washed the body ashore — Мо́ра вы́несла це́ла на бе́раг
2.
v.i.
1) мы́цца
2) мы́цца, адмыва́цца
This cloth washes well — Гэ́тая ткані́на до́бра мы́ецца
3) плёскаць, плёскацца
The waves washed upon the rocks — Хва́лі плёскаліся аб ска́лы
4) Figur. вытры́мваць кры́тыку
This argument won’t wash — Гэ́ты аргумэ́нт не вытры́мвае кры́тыкі
3.
n.
1) мыцьцё n.
2) бялі́зна f.
to hang out the wash to dry — вы́весіць бялізну со́хнуць
3) плёскат вады́
4) за́вадзь f.; мо́кры по́плаў
5) паласка́ньне n.
mouth wash — паласка́ньне для ро́та
6) памы́і pl. only.
7) бурда́, баланда́f. (рэ́дкі нясма́чны суп)
8) то́нкае пакрыцьцё
9) залатано́сны пясо́к
10) кільва́тэр -а m.
•
- wash ashore
- wash away
- wash down
- wash out
- wash up
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)