Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
БАРА́НЬ,
горад у Беларусі, у Аршанскім раёне Віцебскай вобл., на р. Адроў. Падпарадкоўваецца Аршанскаму гарсавету. За 9 км ад Оршы, на аўтамаб. дарозе Орша—Коханава. 14,4 тыс.ж. (1995). Прадпрыемствы металаапр. і лёгкай прам-сці. Брацкая магіла сав. воінаў і партызанаў, магіла ахвяраў фашызму.
Вядома як сяло Барань (потым Старая Барань), што ў 1518 належала кн. К.І.Астрожскаму. З 1598 мястэчка Аршанскага пав. У 1-й пал. 17 ст. ў Барані 38 дамоў. У 2-й пал. 19 ст. каля 300 ж., працавалі крухмальны з-д, млын, было нар. вучылішча (адкрыта ў 1871, 31 вучань). У 1873 тут заснаваны драцяна-цвіковы з-д. У 1924—60 цэнтр сельсавета ў Аршанскім раёне. З 1935 рабочы пасёлак. У Вял. Айч. вайну з 16.7.1941 да 27.6.1944 акупіраваны ням.-фаш. захопнікамі. З 17.5.1972 горад.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
zachować
zachowa|ć
зак.
1. захаваць; зберагчы;
~ć dla siebie — захаваць для сябе;
~ć miarę — ведаць меру;
~ć równowagę — захаваць раўнавагу;
\\j Boże! — крый Божа!; Божа барані!
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ро́зны, ‑ая, ‑ае.
1. Неаднолькавы, непадобны. [Тацяна:] — Вы такія розныя, ані не падобныя адна на адну.Васілёнак.
2. Другі, іншы, не той самы. Трэба будзе ехаць рознымі дарогамі, каб, барані божа, ніхто не заўважыў.Скрыган.
3. Разнастайны. Сялянскія фурманкі партызанскіх абозаў развозілі па ўсіх кутках пушчы розныя віды зброі.Брыль.Пакуль Марыся ўпраўлялася на кухні, Іваноў гасцінна ўсаджваў Пятра і Міколу, гаварыў пра розныя дробязі.Новікаў./узнач.наз.ро́знае, ‑ага, н.Лезе ў галаву рознае: вайна, незасеяны агарод, які не прыдумаць чым сеяць, і Глёкава Каця стаіць у вачах.Сяркоў.
•••
Апынуцца (быць) на розных берагахгл. апынуцца.
Гаварыць на розных мовахгл. гаварыць.
На розныя ладыгл. лад 1.
Розных масцейгл. масць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
умясці́цца, умяшчуся, умесцішся, умесціцца; зак.
1. Поўнасцю змясціцца ў чым‑н., дзе‑н. Язэп асцярожна падышоў да жыта, сарваў колас. Ён не ўмясціўся на далоні.Асіпенка.Чэк трэба было асабліва асцярожна падпісваць: каб умясціцца ў вузенькім радку і, барані божа, не заскочыць якой-небудзь рыскай за блакітнае поле.Скрыган.Падышоў тралейбус, і чарга ўмясцілася ў яго.Сабаленка.//перан. Заняць, запоўніць сабой што‑н. Усё, што здарылася за адзін дзень, не магло ўмясціцца ў галаве [Шылянка].Кавалёў.
2. Размясціцца на якім‑н. месцы. Міхась паслухмяна саслізнуў з лаўкі і ўмясціўся побач з рыжым хлопчыкам.«Вожык».Глыбока ўздыхнуўшы, Чарнавус лепш умясціўся на лаўцы, паставіў на калені локці і апусціў на далоні сваю жорсткую бараду.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бо́жаибо́жам. (звательная форма от Бог) Бо́же и бо́же межд.;
◊ б. збаў — бо́же упаси́;
барані́ (крый) б. — не дай (изба́ви, упаси́, не приведи́) бог;
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Gott
m -es, Götter Бог, бо́жышча
~ sei Dank! — дзя́куй Бо́гу!
~ befóhlen! — з Бо́гам!
um ~es wíllen! — далібо́г!
~ bewáhre [behüte]! — барані́ [крый] Бо́жа!
zu ~ béten — малі́цца Бо́гу
~ hábe ihn sélig! — ца́рства яму́ нябе́снае!
auf ~ báuen — спадзява́цца на Бо́га
weiß ~! — Бог ве́дае!
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
bronić
незак.
1.kogo/czego бараніць; абараняць;
bronić sprawy — абараняць справу;
bronić swego zdania — адстойваць свой погляд;
bronić pracy magisterskiej — абараняць магістарскую працу;
2.komu czego забараняць каму што;
bronić łowienia ryb — забараняць рыбную лоўлю;
broń Boże — барані Божа; крый Божа;
broń go Panie Boże! — ратуй яго Божа!
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
раз’е́хацца, ‑едуся, ‑едзешся, ‑едзецца; зак.
1. Пакінуць месца свайго знаходжання, ад’язджаючы ў розныя месцы — пра ўсіх, многіх. Госці раз’ехаліся, і Казімір Рэклайціс .. стаў жыць адзін, праводзячы час з парабкамі.Пестрак.МТС мае ўжо два дзесяткі трактараў, заўтра будуць створаны трактарныя брыгады, пад вечар яны раз’едуцца ў калгасы.Хадкевіч.// Ад’ехаць адзін ад дру гога ў розныя бакі. Каля дванаццатай гадзіны натоўп заўважыў, што некалькі коннікаў Чырвонай Арміі ці[шк]ом выехалі на наберажную і раз’ехаліся скрозь па ёй.Чорны.//Разм. Перастаць жыць разам. Развіталіся турысты. Думалі — раз’едуцца ў розныя бакі жартаўнік і ціхая прыгажуня. Ды не...Гроднеў.
2. Праязджаючы па адным шляху насустрач адзін аднаму, размінуцца. Раз’ехацца на дарозе.// Не зачапіць, аб’ехаць адзін аднаго пры сустрэчы. Вулачка такая вузкая, што нельга раз’ехацца.
3. Разысціся, рассунуцца ў розныя бакі (пра што‑н. звязанае, складзенае і пад.). Хіба адзін падымеш воз, калі ён перакуліўся? А калі, барані бог, ён яшчэ і раз’ехаўся і яго трэба перакладаць?Чарнышэвіч.// Разысціся ў розныя бакі, слізгаючы на гладкай, коўзкай паверхні. Лось нават не страпянуўся, асеў толькі ніжэй на снег; раз’ехаліся ў бакі па лёдзе пад ім ногі...Пташнікаў.
4.Разм. Рассунуцца ў бакі, утварыўшы прамежак, праход. Аўтобус спыніўся, і пярэднія дзверцы нячутна і мякка раз’ехаліся.Адамчык.
5.Разм. Разваліцца, падрацца ад доўгага ўжытку. Крэсла раз’ехалася. □ І левы бот разявіў рот — Раз’ехаліся боты!Блатун.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бог Бог, род. Бо́га м.;
◊
бог зна́ет, бог весть бог ве́дае, хто яго́ ве́дае;
не дай (изба́ви, не приведи́) бог не дай бог, крый бо́жа, барані́ бо́жа;
сла́ва бо́гу дзя́куй бо́гу;
ра́ди бо́га бо́гам прашу́ (про́сім);
не бог весть како́й не бог ве́дае які́, не ве́льмі што;