2.(оглобля сохи)агло́бля, -лі ж., скрындо́ла, -лы ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аглабе́лька, ‑і, ДМ ‑льцы; Рмн. ‑лек; ж.
1.Памянш.дааглобля. Яўген Пятровіч рушыў за Колем, які моцна абхапіў рукамі тонкія аглабелькі.Якімовіч.
2. Дужка ў акулярах, якая закладваецца за вуха. Доктар зірнуў спадылба на ўсіх нас праз свае акуляры, у якіх чамусьці не было правай аглабелькі.Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ды́шаль
(польск. dyszel, ад с.-в.-ням. dīhsel)
1) тоўстая аглобля, прымацаваная да пярэдняй восі ў параконнай павозцы;
2) жалезны выгнуты прут у плузе, да пярэдняга канца якога прымацоўваецца ворчык.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Глабі́на ’аглобля’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. ґлабня́, гла́бка, агло́бля (аглабня, аглабіна). Гл. *globa, *globati, *globiti ў Трубачова, Эт. сл., 6, 131–134.
Глабіна́ глыбокае месца на рацэ; таўшчыня торфу на балоце’ (слаўг., Яшкін). У гэтым жа значэнні ўжываецца таксама глубыня́, глубачы́нь (слаўг., Яшкін, там жа, 49). Слова глабіна́ цікавіць нас тым, што ў ім адлюстроўваецца іншая фанетычная форма слова глуб‑окі, а іменна *glъb‑, якое дае глоб‑ (з вакалізацыяй ъ > о), а не глыб‑ (як гэта звычайна ў бел. і ўкр. мовах), г. зн. глабіна < *глъбіна (праз *глобіна). Параўн. таксама глабо́ка ’глыбока’ (Сл. паўн.-зах.) < *glъb‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вярто́к ’вяроўка ці скручаны дубец, якім прымацоўваецца аглобля да саней; заварацень’ (навагр., Нар. сл.), рус.верто́к ’паварот’, урал., валаг.вертка дать ’зрабіць рэзкі паварот’; ’улізнуць, ухіліцца ад чаго-небудзь’. Бел. лексема — самастойнае ўтварэнне ад вьрт‑ъкъ. Да вярце́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ві́ліца ’драўляны ручны чаўнок для вязання рыбалоўных сетак’ (Крыв.), вы́лицы ’вілападобны чаўнок’. Польск.widlica ’вёска, якая складаецца з дзвюх вуліц’; ’заканчэнне на рагах аленя’, в.-луж.widlica ’зуб вілак’, widlicy ’вілкі, аглобля’, чэш.widlice ’вілка, вілкі’, славац.vidlica ’вілка, разгалінаванне вілкі’, славен.vílice, мн. л. ’вілы’, серб.-харв.ви̏лица ’відэлец, вілка’, макед.вилица, балг.вилица ’тс’. Прасл.vidl‑ic‑a. Да вілы (гл.).
an elevator shaft — лі́фтавая ша́хта, лі́фтавы ствол
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Гла́бка ’верхняя планка ў драбінах воза’ (Шатал.). Параўн. укр.гла́бці ’лубкі ў санях; сані, абшытыя лубкамі’ (Грынч.). Паводле Рудніцкага (637), вытворнае ад асновы *glab‑, якая чаргуецца з *glob‑ (аб гэтай апошняй гл. Рудніцкі, 650) і ад якой утварылася таксама аглобля, галобля і да т. п. Гл. яшчэ ў Фасмера, 1, 413: глоба́ ’папярочная бэлька, жардзіна, доўгі шост’, укр.глоба́ ’дрэва, якое расце коса; жалезны клін’. Гэта група слоў, паводле Фасмера, адносіцца да рус.огло́бля. балг.сглобя́ ’збіраю, змацоўваю’, польск.głobić і г. д. (аб далейшых сувязях гл. у Фасмера). Параўн. яшчэ Слаўскі, 1, 291 (пад głobić).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Падглы́бціць ’прысвоіць’ (Касп.). Бліжэйшы славянскі адпаведнік — польск.дыял.gląbać ’хапаць, забіраць сабе; абдымаць’. Польск. слова роднаснае слав.globa, globiti (аб апошніх гл. Трубачоў, ЭССЯ, 6, 131 і наст.), параўн. бел.аглобля. Лаўчутэ абгрунтавана (Балтизмы, 103 і наст.) на аснове семантычнага і арэальнага крытэрыяў ставіць пытанне аб запазычанні польск.gląbać з балцкіх моў, параўн. літ.globti, glėbti ’укрываць, ухутваць; хапаць, прысвойваць’, лат.glabät ’берагчы, захоўваць’ і г. д. Што датычыць канкрэтнага статуса беларускага слова, то яно можа быць прэфіксальным утварэннем на беларускай глебе як ад польск.gląbać, так і ад літ.globti з дыялектнай зменай а > ы і падваеннем інфінітыўнага канчатку.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Абжа́ ’аглобля ў сасе’ (Касп.). Рус.паўн.обжа, обга, рус.курск.вобжа ’тс’, польск.obdza ’тс’ (Ці не сюды ж польск.obdza, obza ’вяроўка, шнур для прывязі жывёлы напашы’?), ст.-рус.обьжа ’мера зямлі’. Лат.abža ’аглобля’ з паўн.-бел. ці рускага. Па адной версіі < *o‑bъg‑ja ’гнутая’ да бгаць (гл.) — Патабня, РФВ, 5, 124; Ільінскі, РФВ, 62, 256, па іншай < *ob‑jъg‑ja да іга (гл.) — Мікала, IF, 26, 295; Далабко, ZfslPh, 3, 129–130; Турска, SFPS, 5, 115. Першая этымалогія выклікае пярэчанні фанетычнага характару. Супраць рэканструкцыі ‑bъg‑ сведчаць рускія формы обежь, обежка і ст.-рус.обьжа (Турска, там жа, 114). Другая этымалогія таксама мае свае цяжкасці фанетычнага характару: ‑bj‑ у ob‑jъg‑ja павінна было даць blʼ (Далабко, там жа, 129). Заўвага Далабка аб тым, што слова абжа як арэальна абмежаванае ўзнікла адносна позна, пасля таго як завяршыўся пераход bj > blʼ, непрымальная, бо ў тым жа слове рэалізаваўся пераход gj > ž (ці, можа, у апошнім выпадку адбылася субстытуцыя?). Варбот (Балто-слав. иссл., 42–48) суадносіць як генетычна тоесныя абжа і абза (гл.), зыходзячы з прасл.obьza/obьža (< *obьzja) ’луска’ (літ.ìžti лушчыцца’, išaiža ’шалупінне’) і верагоднасці семантычнага развіцця ад лыкавай вяроўкі (лыка) і скуранога рэменя (скуры) да часткі драўлянай сельскагаспадарчай прылады. Для прыняцця гэтай этымалогіі даводзіцца прызнаць існаванне шэрага семантычных пераходаў і дэрывацыйных пераўтварэнняў.