агло́бля

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. агло́бля агло́блі
Р. агло́блі аглабе́ль
агло́бляў
Д. агло́блі агло́блям
В. агло́блю агло́блі
Т. агло́бляй
агло́бляю		 агло́блямі
М. агло́блі агло́блях

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

агло́бля ж. огло́бля; (сохи — ещё) о́бжа;

○ хадзі́ць у ~лях — (коренником) ходи́ть в корню́;

◊ завярну́ць ~лі — поверну́ть огло́бли;

запрэ́гчы ў ~лі — запря́чь в рабо́ту

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Агло́бля, аглабня (КТС), аглабіна, аглабец ’верхняя частка драбін’ (Бір. дыс.), укр. оголоблі, рус. оглобля, оглобень, агульнаўсходнеславянскае да глоба ’балка’. Параўн. балг. зглоб, серб.-харв. згло̏б ’частка цела, член’, о̀глобље ’частка ткацкага стану’, чэш. ohlobně ’слуп’. Мяркуючы па апошніх дзвюх формах, усходнеславянскае слова — семантычнае новаўтварэнне або новаўтварэнне з больш шырокім арэалам (і тады словаўтваральна-семантычнае). На захадзе гэта слова ў значэнні ’аглобля’, магчыма, было выцеснена нямецкім па паходжанню дышаль. Гл. Патабня, РФВ, 5, 125; Брандт, РФВ, 22, 121; Ільінскі, РФВ, 62, 256. Бліжэйшыя індаеўрапейскія паралелі: літ. glóbti ’ахапіць’ і іншыя балтыйскія формы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

скрындо́ла, ‑ы, ж.

Уст. Аглобля сахі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

огло́бля агло́бля, -лі ж.;

◊

поверну́ть огло́бли павярну́ць агло́блі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ды́шаль, -шля, мн. -шлі, -шляў, м.

1. Тоўстая аглобля, якая прымацоўваецца да сярэдзіны пярэдняй восі пры парнай запрэжцы.

2. У плузе: жалезная выгнутая пласціна, да пярэдняга канца якой прымацоўваецца ворчык.

|| прым. ды́шлевы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

агло́блі, аглабе́ль, Д агло́блям, адз. агло́бля, -і, ж.

Пара жардзін, прымацаваных канцамі да пярэдняй восі воза, у якія запрагаюць каня.

Прымацаваць новыя а.

◊

Павярнуць аглоблі (разм.) — пайсці, паехаць назад, не дасягнуўшы мэты.

|| прым. аглабе́льны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

за́варацень, ‑ратня і за́верцень, ‑ртня, м.

Вяроўка, дрот і пад., якімі прымацоўваецца да саней аглобля. Калі закручваў [Васіль] аглоблі, завертні так трашчалі, што здавалася — вось-вось лопнуць. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Гало́бля ’аглобля’ (Сцяшк. МГ). Метатэзай гукаў з агло́бля (гл.). Падобная з’ява назіраецца і ў іншых мовах. Параўн. укр. дыял. голо́бля ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Скрындо́ла старое ‘аглобля сахі’ (ТСБМ). Гл. крынджалы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)