Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Жу́хаць1 ’рэзка кідаць’ (Юрч., Нар. вытв. сл.). Рус.перм.жу́хнуть ’моцна ўдарыць’, укр.жухну́ти ’моцна кінуць’ (Жэлях.), чэш.žuchati ’выдаваць глухі гук’, славац.žuchnút ’упасці, бухнуць’. Махэк₂ (731) тлумачыць як утварэнне з ‑s‑ дляабазначэння інтэнсіва ад гукапераймальнага žu‑ (гл. жук). Пераход ад гуку да штуршка не выключаны, хаця і не вельмі пэўны. Параўн. яшчэ жах (у знач. ’удар’), шугаць.
*Жуха́ць2, жуха́ты ’мыць, праць, церці’ (Клім.). Рус.бранск.жу́хаться ’цяжка і многа працаваць’. Відаць, адлюстроўвае корань *geu‑ са знач. ’згінаць’ (Покарны, 1, 393–398). ‑х‑ мае экспрэсіўны характар. Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Засе́к ’месца для захавання збожжа, мукі ў свірне, клеці’. Рус.дыял.за́се́к ’тс’, укр.за́сі́к ’тс’, польск.zasiek ’тс’, ’засека’, чэш., славац.zásek ’засека’, чэш. таксама ’ўдар тапаром; надрэз, зроблены такім чынам’, славен.zasèk ’засека’, ’удар тапаром’, серб.-харв.за́сек ’надрэз’, макед.засек ’тс’, ’хвароба хатняй жывёлы’. Ст.-рус.засѣкъ ’засек’ (XV ст.), ст.-бел.засѣкъ ’тс’ (XVI ст.). Утворана ў прасл. ад zasěkati, zasěkti (< za‑sěk‑ti, гл. сячы) са спецыялізацыяй значэння, першапачаткова, відаць, ’тое, што засякаецца’ > ’агароджа’; параўн. асек. Параўн. XII научно-методич. конф. северо-западной зоны. Л., 1970, с. 91.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ляп! — у значэнні ’ляпнуць’ (ТСБМ), выклічнік, які перадае ’стук, удар’ (Нас.), ляп‑ляп (зубамі) ’тс’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Укр.ляп! ’шлёп! хлоп!’, рус.смал., цвяр.ляп! — у значэнні ’ўдарыць, ударыцца’, ’трашчаць (аб марозе)’. Ст.-рус.ляпь, ст.-чэш.lap ’хутка, не думаючы’, польск.lapie ’тс’. Гукапераймальнае, як і незалежна ўтвораныя гукапераймальныя: літ.lap(t)! — аб цяжкім ступанні, аб гуку пры падзенні, аб хуткім хватанні, алб.lʼap ’хлябтаць’, арм.lapʼem ’лізаць’, ням.lappen ’тс’, ’хлябтаць’, франц.laper ’тс’ (Бернекер, 1, 690; Праабражэнскі, 1, 499; Фасмер, 2, 552; Махэк₂, 320).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трык ‘некастрыраваны баран’ (Бес.). Параўн. польск.tryk, trykacz ‘баран-вытворнік’, trykać ‘басціся, бароцца’, ст.-польск.trykać, tryksać ‘тс’, tryks ‘штуршок’, ‘баданне’, чэш.trkat ‘басці, бадацца’, славац.strkať ‘штурхнуць’, славен.tŕk ‘удар’ і інш., што ўзыходзяць да прасл.*tъrkati ‘штурхаць, удараць’, роднаснага літ.tùrkterėti ‘штурхнуць’. Больш падрабязна гл. торкаць (Буга, Rinkt., 1, 490; Бязлай, 4, 226; Брукнер, 578; Сной₂, 784; Махэк₂, 651; Скок, 3, 504; ЕСУМ, 5, 604–605). Трубачоў (Происх., 81), Осіпава (Этимология–1988–1990, 70) выводзяць з *terti (гл. церці). Магчыма, сюды ж семантычна аддаленае рус.ярасл., валаг.трык ‘франт, фарсун, моднік; легкадумны чалавек’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рэ́верс
(англ. reverse, ад лац. reversus = адваротны)
1) прыстасаванне, пры дапамозе якога можна мяняць напрамак руху машыны ў процілеглы бок;
2) адваротны бок манеты, медаля (параўн.аверс);
3) пісьмовае абавязацельства, якое гарантуе што-н.;
4) удар над галавой злева пры гульні ў тэніс.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
прийти́сьсов.
1.(оказаться подходящим) падысці́;
о́бувь пришла́сь мне впо́ру абу́так падышо́ў мне якра́з;
2.(об ударе) тра́піць (па чым);
уда́р пришёлся по ноге́уда́р тра́піў па назе́;
3.(совпасть) прыпа́сці (на што);
пра́здник пришёлся на пя́тницу свя́та прыпа́ла на пя́тніцу;
не прийти́сь ко двору́ не спадаба́цца, быць (стаць) недаспадо́бы;
прийти́сь по вку́су спадаба́цца, прыйсці́ся да гу́сту (даспадо́бы).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
spurn
[ˈspɜ:rn]1.
v.t.
1) адмаўля́цца з пага́рдай; пага́рдліва адкіда́ць
2) піха́ць, адпі́хваць наго́ю
2.
v.i.
праці́віцца, супраціўля́цца; мо́цна пратэстава́ць
3.
n.
1) пага́рдлівая адмо́ва; пага́рдлівае ста́ўленьне
2) удар -у m., вы́сьпятак -ка m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
варо́тымн
1. Tor n -(e)s, -e, Pfórte f -, -n;
2.спарт Tor n;
уда́р па варо́тах Tórschuss m, -es, -schüsse;
біць па варо́тах aufs Tor schíeßen;
забі́ць мяч у варо́ты ein Tor schíeßen*;
3.мед Pfórte f -, -n, Hílus m -, Híli;
варо́ты ны́рак Níerenhilus m
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ГЛАДКО́Ў Фёдар Васілевіч
(21.6.1883, в. Чарнаўка Пензенскай вобл., Расія — 20.12.1958),
рускі пісьменнік. Друкавацца пачаў у 1900. За ўдзел у рэв. руху ў 1907 — 10 быў у ссылцы. Аўтар аповесцей «Удар» (1909), «Ізгоі» («У выгнанні», 1909, апубл. 1922), «Новая зямля» (1930); раманаў «Цэмент» (1925, новая рэд. 1930, перапр. 1944) — пра аднаўленне прамысловасці пасля грамадз. вайны, «Энергія» (1932—38, новая рэд. 1947) — пра буд-ва Днепрагэса, цыкла аўтабіягр. твораў: «Аповесць пра дзяцінства» (1949, Дзярж. прэмія СССР 1950), «Вольніца» (1950, Дзярж. прэмія СССР 1951), «Ліхалецце» (1954), «Мяцежнае юнацтва» (1956, не скончаны). Творы Гладкова на бел. мову перакладалі М.Зарэцкі, Я.Скрыган, А.Гурло, А.Дудар, Я.Шарахоўскі. У бел. перакладах выйшлі яго кнігі «Галаваногі чалавек», «Цэмент» (абедзве 1930), «Новая зямля» (1932), «Энергія» (1935), «Аповесць пра дзяцінства» (1952).
Тв.:
Собр. Соч. Т. 1—5. М., 1983—85.
Літ.:
Пухов Ю.С. Федор Гладков: Очерк творчества. М., 1983.