Вярста́ць 1 стаўб. ’ткацкі станок’, карэліц. ’варштат’ (З нар. сл.), палес. вэрста́тʼ, вэрста́цʼ (Уладз.), укр. палес. верста́ть ’ткацкі станок’. Да варста́т (гл.). Канцавое ‑ць‑ — вынік другаснага змякчэння (Карскі, 1, 350), магчыма, пад уплывам слова з той жа семантычнай групы стацівы ’бакавая частка красён’. Параўн. таксама ст.-рус. верстать ’сталярны варштат’ (1686 г.).
Вярста́ць 2 (паліграф.) ’размяшчаць набор паводле старонак’ (БРС, КТС). Запазычана з рус. мовы, дзе верста́ть ’тс’ узнікла лексіка-семантычным шляхам на базе дзеяслова верстать ’выраўноўваць’ (Фасмер, 1, 300; Шанскі, 1, В, 64); параўн. верстать: сіб. ’размяркоўваць’, вяц. ’дзяліць раллю’, алан., кастр. ’выраўноўваць’, валаг. ’абрэзваць, выраўноўваючы’; ’ставіць (салдат) у адзін рад’, ст.-рус. верстати ’размяркоўваць, уключаць, ахопліваць падаткамі’; ’выраўноўваць’; ’вызначаць на службу’ (1577 г.), якія ўтвораны ад верста (гл. вярста́) і суф. ‑ати. Сюды ж вярста́цца, вярста́тка (БРС, КТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кро́сны (кро́сна) ’ткацкі станок’ (ТСБМ, Нас., Сцяшк., Нар. сл., Выг., Маш., Федар., Мядзв., Гарэц., Дзмітр., Рам., Жыв. сл., Нік. Очерки, Шпіл. Путешеств., Нар. словатв., Сержп. Пр., Нар. лекс., Бяльк., ТС, Сл. паўн.-зах., Нас., Ян., Шат., Мат. Гом.). Укр. кросно, кросна, рус. кросно, кросна ’тс’, балг. кросно, макед. кросно, серб.-харв. кро̏сна, славен. krósna ’тс’, польск. krosna, чэш. krosna, славац. krosna, в.-луж. krosna, палаб. krosn ’тс’. Прасл. krosno, krosna ’драўляная рама як козлы або ткацкі станок’. Словаўтварэнне на ‑no, як sukno (< sukati), runo (< ruti). Але знайсці адпаведны дзеяслоў на славянскай або балтыйскай моўнай глебе не ўдаецца. Бліжэйшая паралель літ. krãsė ’крэсла’. Мяркуецца, што сюды ж балта-славянская назва крэсла (гл.) (параўн. ст.-прус. creslan і слав. kreslo, якія марфалагічна супадаюць). Гл. крэсла (параўн. Тапароў, К–Z, 182).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АПРАЦО́ЎЧЫ ЦЭНТР,
многааперацыйны станок з лікавым праграмным кіраваннем. Аснашчаны інструментальным магазінам вял. ёмістасці і прыстасаваннямі для аўтам. змены інструменту. Дае магчымасць весці комплексную мех. апрацоўку вял. колькасці паверхняў загатоўкі рознымі спосабамі — тачэннем, фрэзераваннем, свідраваннем і інш. Кіраванне працэсамі апрацоўкі загатовак ажыццяўляецца па зададзенай праграме. Высокая прадукцыйнасць спалучаецца з магчымасцю рознаварыянтнай і хуткай пераналадкі.
т. 1, с. 435
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
стан
1. Месца для стаянкі жывёлы ў поўдзень на полі або ў лесе (Бых., Жытк., Кліч., Краснап. Бяльк., Мін., Пар., Слаўг.). Тое ж становішча (Кузн. Касп.), станок (Слаўг.).
2. Начная паша (Жытк.).
3. Дарэвалюцыйнае адміністрацыйна-паліцэйскае падраздзяленне павета (БРС); месцазнаходжанне станавога прыстава (Дэмб.).
4. Месца, выбранае для стаяння (Нас.).
5. Стаянка, лагер войск (БРС).
□ ур. Арлоў Стан, Асінавы Стан, Цімошанкаў Станок (месца ў лесе) каля в. Шаламы Слаўг., Васількоў Стан (поле на месцы лесу, пчальнік) каля в. Дабранка Слаўг.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
прастая́ць сов., в разн. знач. простоя́ть;
гэ́ты дом до́ўга ~таі́ць — э́тот дом до́лго простои́т;
до́брае надво́р’е ~тая́ла два ты́дні — хоро́шая пого́да простоя́ла две неде́ли;
цягні́к ~тая́ў на раз’е́здзе дзве гадзі́ны — по́езд простоя́л на разъе́зде два часа́;
чака́ючы трамва́я, ~тая́ў паўгадзі́ны — ожида́я трамва́я, простоя́л полчаса́;
стано́к ~тая́ў цэ́лую зме́ну — стано́к простоя́л це́лую сме́ну
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
варшта́т, ‑а, М ‑таце, м.
1. Спецыяльна абсталяваны стол для ручной сталярнай, слясарнай і інш. работы. Слясарны варштат. Шавецкі варштат.
2. Разм. Стан для красён. У чатырнаццаць год.. [Гліцэра] села за варштат ткаць сурвэты і ручнікі і пакінула хадзіць на спеўкі. С. Александровіч.
3. Уст. Станок. Загрукацелі звонка тры новыя дрылявыя варштаты. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пападрыва́цца 1, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
Разм. Падарвацца — пра ўсіх, многіх або пра ўсё, многае. Дыверсанты пападрываліся на мінах. □ Мужчыны паднялі станок. Паднялі даволі лёгка... — Не былі б то мужчыны, — шаптала Алаіза, ідучы за імі. — А мы з Таццянаю ледзь не пападрываліся. Арабей.
пападрыва́цца 2, ‑аюцца; зак.
Разм. Падрыцца куды‑н. — пра ўсіх, многіх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штампава́ць, -пу́ю, -пу́еш, -пу́е; -пу́й; -пава́ны; незак., што.
1. Вырабляць формы штампа (у 1 знач.).
Ш. дэталі.
2. Ставіць на што-н. штампы (у 2 знач.).
3. перан. Рабіць што-н. хутка, фармальна, па старых гатовых узорах.
Ш. дырэктывы.
|| зак. адштампава́ць, -пу́ю, -пу́еш, -пу́е; -пу́й; -пава́ны (да 1 знач.; спец.).
|| наз. штампава́нне, -я, н. і штампо́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.
|| прым. штампо́вачны, -ая, -ае (да 1 знач.) і штампава́льны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
Штамповачная вытворчасць.
Штамповачны цэх.
Штампавальны станок.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
prasa
pras|a
ж.
1. прэс, ціскі;
2. друкарскі станок;
3. прэса, друк;
wolnоść ~y — свабода друку
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
торк, выкл. у знач. вык.
Разм. Ужываецца паводле знач. дзеясл. торкаць і торкацца. [Галя:] — Я кажу: «Дзед, канцылярыя не налічае». Дык ён кукіш мне пад нос торк. «Во і табе і тваёй канцылярыі». Во стары цяльпух, а? Ермаловіч. [Курнеў:] Другі стаіць ля станка і ні бэ ні мэ, торк сюды, порк туды, а станок — ні з месца. Кучар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)