стано́к, -нка́, мн. -нкі́, -нко́ў, м.
1. Машына для апрацоўкі (металу, драўніны і пад.), вырабу чаго-н.
Шліфавальны с.
Друкарскі с.
2. Назва розных спецыяльных прыстасаванняў, якія маюць выгляд апоры, падстаўкі.
С. для прыцэльнай стральбы.
С. для прамывання залатога пяску.
3. Металічная аснова, на якой мацуюцца гарматы і кулямёты; лафет.
4. Прыстасаванне, у якое ставяць жывёлу (пры лячэнні, дойцы і пад.); стойла (спец.).
5. Прыстасаванне для ўмацавання палатна, устаноўкі каркаса, скульптурнага матэрыялу пры рабоце над карцінай, скульптурай.
|| прым. станко́вы, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.) і стано́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Станочнае абсталяванне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
стано́к, -нка́ м., в разн. знач. стано́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
стано́кII (почтовая станция, посёлок в Сибири) уст. стано́к, -нка́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
стано́кI м.;
1. техн. стано́к, -нка́ м., варшта́т, -та м.;
2. (пулемёт, орудия) стано́к, -нка́ м.;
3. (приспособление при ковке лошадей) стано́к, -нка́ м.;
4. (стойло) правары́на, -ны ж., сто́йла, -ла ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
стано́к, ‑нка, м.
1. Машына для апрацоўкі якіх‑н. матэрыялаў (металу, драўніны і пад.) і для вырабу чаго‑н. Такарны станок. Свідравальны станок. □ — Тут у нас сабіраюць унікальныя станкі, — нарэшце парушае маўчанне сакратар, — таму канвеера ці яшчэ якіх тэхнічных навінак, як бачыце, няма. Асіпенка.
2. Прыстасаванне для якіх‑н. работ; апора для якіх‑н. прылад, механізмаў. Станок для прамывання золата. □ Гараць над ракою заранкі У сонечных іскрах вясны, Прыйшлі да станкоў віцяблянкі Квяцістыя ткаць дываны. Русак.
3. Металічная аснова, на якой умацоўваюцца гарматы, кулямёты; лафет.
4. Спец. Прыстасаванне для ўмацавання палатна, устаноўкі каркаса, скульптурнага матэрыялу пры рабоце над карцінай, скульптурай.
5. Спец. Прыстасаванне для апоры ў час некаторых заняткаў, трэніроўкі. Станок для прыцэльнай стральбы.
6. Прыстасаванне, у якое ставяць жывёлу (для лячэння і пад.); стойла. Вера зайшла ў станок, пагладзіла карову па цёпламу боку. Асіпенка. Шэмет хацеў быў ступіць у кароўнік, прайсці ўздоўж паміж станкамі, але Клім спыніў яго: — Не трэба, усё там як паложана. Лобан.
•••
Бесчаўнаковы станок — станок, які не мае чаўнака.
Карусельны станок — вертыкальны такарны станок для апрацоўкі вялікіх дэталей.
Рэвальверны станок — такарны станок з рухомай (вакол восі) галоўкай.
Саматкацкі станок — ткацкі станок; кросны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стано́к м тэх Wérkzeugmaschine f -, -n; Wérkbank f -, -bänke;
тка́цкі стано́к Wébstuhl;
лесапі́льны стано́к Hólzsägebank f;
друка́рскі стано́к Drúckerpresse f -, -n;
свідрава́льны стано́к Bóhrmaschine f;
така́рны стано́к Dréhmaschine f (для метала); Dréchselbank f (для дрэва)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Стано́к 1 ‘машына, прыстасаванне’, ‘апора’, ‘стойла’ (ТСБМ), ‘прыстасаванне або прылада’ (ТС), ‘вал у кроснах, на які набіваецца аснова ці палатно’ (Сцяшк.), станкі́ мн. л. ‘козлы, на якіх пілуюць дровы’ (Жд. 3). Ад сталн 1 (гл.) з суф. ‑ок. Паводле Трубачова (Этимология–1985, 6), прасл. *stanъkъ першапачаткова азначала пераважна ткацкі стан.
Стано́к 2 ‘стаянка, шалаш у лесе, на лузе’, ‘стойла для каня ў хляве’ (ТС, Сержп. Прымхі). Да стан 1 (гл.).
Стано́к 3 ‘луг паміж балотамі’ (Жд. 3). Да стан 1 з суф. ‑ок, г. зн. ‘месца, дзе можна стаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
станок; варштат (уст.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
стано́к-аўтама́т (род. станка́-аўтама́та) м. стано́к-автома́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
стано́к-автома́т стано́к-аўтама́т, род. станка́-аўтама́та м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)