sleep
[sli:p]
1.
v.i. slept
1) спаць
He cannot sleep — Яму́ ня сьпі́цца
2) дава́ць начле́г
A hotel that sleeps 500 people — Гатэ́ль, які дае́ начле́г пяціста́м асо́бам
2.
n.
1) сон сну m.
to go to sleep — засну́ць
to get a sleep — паспа́ць
to put to sleep —
а) пакла́сьці спаць (дзіця́)
б) усыпля́ць (жывёлу)
eyes heavy with sleep — заспа́ныя во́чы
2) сьпя́чка f.
•
- last sleep
- sleep away
- sleep in
- sleep like a log
- sleep off
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
памяша́ць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і без дап.
Перамяшаць, размяшаць. Яўхім устаў, падклаў дравец у агонь, памятаў лыжкаю ў чыгунку. Пестрак. Сын падумаў хвілінку, зноў узяўся за лыжку, памятаў капусту і пачаў есці. Машара.
памяша́ць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Перашкодзіць каму‑н. — Дык мы з вамі не дагаварылі, — сказаў .. [Бягун] неяк залішне спакойна і разважна. — Памятаў нейкі чужак. Кулакоўскі. — Ці мы дзядзьку не памяшаем спаць, калі запяём? Баранавых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мёртвы tot;
мёртвы пункт тэх Tótpunkt m -(e)s, -e; tóter Punkt (тс перан);
мёртвая пятля́ ав Looping [´lu:-] n -s, -s;
◊ спаць мёртвым сном wie ein Tóter schláfen*;
мёртвы сезо́н Fláute f -;
мёртвая гадзі́на Rúhestunde f -, -n
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ку́рыца, -ы, мн. ку́ры і (з ліч. 2, 3, 4) ку́рыцы, -рэ́й, ж.
1. Свойская птушка, якую разводзяць для атрымання яек і мяса.
2. Самка птушак атрада курыных.
К. з куранятамі.
3. Мяса курыцы; кураціна.
◊
Класціся спаць з курамі — вельмі рана.
Курам на смех — пра што-н. вельмі недарэчнае.
Куры засмяюць каго — пра таго, хто робіць што-н. недарэчнае.
Куры не клююць — вельмі многа (звычайна пра грошы).
Мокрая курыца — пра растрывожанага, спалоханага або бязвольнага, бесхарактарнага чалавека.
|| памянш. ку́рачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым. куры́ны, -ая, -ае.
○
Курыная слепата —
1) тое, што і кураслеп;
2) хвароба вачэй, калі чалавек не бачыць пры слабым святле, асабліва ў прыцемку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
хапі́ць, хаплю́, хо́піш, хо́піць; хо́плены; зак.
1. гл. хапа́ць.
2. што, чаго і без дап. Выпіць; хутка праглынуць што-н. (разм.).
Хапіў з дзежкі, што не бачыць сцежкі (прыказка).
3. перан., чаго. Перажыць, перанесці што-н. цяжкае, непрыемнае (разм.).
Х. гора.
4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), што. Зрабіць цвёрдым (пра дзеянне холаду; разм.).
Марозік хапіў зямлю.
5. Пераступіць межы ў разважаннях, выказваннях і пад. (разм.).
Во куды хапіў!
6. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), каго-што. Раптоўна і моцна забалець (разм.).
Жывот хапіў.
7. безас., чаго. Быць дастатковым.
Яды хапіла ўсім.
8. хо́піць, з інф. або без дап. Дастаткова, даволі (разм.).
Х. спаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
лаўр (род. ла́ўра, (о древесине и собир.) ла́ўру) м. лавр;
◊ пажына́ць ла́ўры — пожина́ть ла́вры;
спачыва́ць на ла́ўрах — почива́ть на ла́врах;
ла́ўры (чые) спаць не даю́ць — ла́вры (чьи) спать не даю́т;
уве́нчаны ла́ўрамі — уве́нчанный ла́врами
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Апушы́ць 1 ’падвергнуць уздзеянню трунка’: «Мяне піва апушыла» (Федар., 6, 21); магчыма, сюды ж апаха́ць ’дрыхнуць’ (Грыг.; У Грыгаровіча сустракаецца замена у на а, о). Рус. дыял. пухнуць ’дрыхнуць’, польск. puszyć (галаву трункам) (Тувім, Słownik). Няясна. Магчыма, значэнне ’спаць’ узнікла ў выніку пераносу гукапераймальнага пухкаць ’дыхаць’ (параўн. балг. пу́хам дышу’), а магчыма, такое значэнне звязана з ацёкамі, апуханнем у выніку сну. Гл. пушыць.
Апу́шыць 2, опу́шываты ’сядзець на вуллі’ — дзеянне, звязанае з раеннем пчол (Анох.). Славен. pušiti рыхтавацца да раення’. Няясна. Магчыма, звязана з апушыць 1. Гл. пушыць, пух.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Спако́й ‘супакой, супакаенне’ (ТСБМ, Ласт., Байк. і Некр., Федар. 4, Сл. ПЗБ), споко́й ‘тс’ (ТС), спако́йны ‘ціхі, мірны’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Ласт., Сл. ПЗБ), споко́йны ‘тс’ (ТС). Укр. спо́кій, польск. spokój, в.-луж. spokoj. Дэрыват з прыстаўкай с‑ ад прасл. *pokojь ‘мір, цішыня’ (Борысь, 569). *Pokojь звязаны з прасл. *počiti, параўн. рус. почи́ть ‘памерці’, почива́ть ‘спаць’, ст.-слав. почити ‘адпачыць’, славен. počíti і г. д. Гл. Фасмер, 3, 305; 347; Махэк₂, 468. Параўн. меркаванні Кохмана (Stosunki, 24), Віткоўскага (Słownik, 177) пра запазычанне з польскай, што патрабуе гістарычнай аргументацыі. Параўн. адпачынак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
rest2 [rest] v.
1. адпачыва́ць; спаць
2. дава́ць адпачы́нак (у розных знач.);
The matter cannot rest there. Гэтую справу нельга так пакінуць.
3. (on/upon) апіра́цца (на што-н.);
Rest your hand on my shoulder. Трымайся за маё плячо.
♦
rest assured (that…) fml быць упэ́ўненым, што…
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Rátte
f -, -n пацу́к;
wie éine ~ schláfen* спаць як пшані́цу прада́ўшы;
er schwimmt wie éine ~ ён пла́вае як ры́ба
◊ éine ~ im Kopf háben разм. з’е́хаць з глу́зду
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)