браць, бяру́, бярэ́ш, бярэ́; бяро́м, бераце́, бяру́ць; бяры́; незак.
1. каго-што. Захопліваць рукой або чым-н. іншым, прымаць у рукі.
Б. хлеб са стала.
Б. мяшок на плечы.
2. каго-што. Авалодваць сілай кім-, чым-н.; дамагацца ў барацьбе.
Б. у палон.
Б. штурмам крэпасць.
3. каго-што. Прымаць з якой-н. мэтай, на пэўных умовах.
Б. на зборы.
Б. на работу.
4. што. Атрымліваць у сваю ўласнасць, у сваё карыстанне.
Б. таксі.
Б. усё ад жыцця.
5. чым. Перамагаць у схватцы; перамагаць з дапамогай чаго-н.
Б. хітрасцю.
6. што. Пераадольваць.
Б. бар’ер.
7. што. Спаганяць што-н.
Б. штраф.
8. Спраўна дзейнічаць (пра рэжучыя прадметы, зброю і пад.).
Брытва добра бярэ.
Стрэльба далёка бярэ.
9. Выкарыстоўваць, займаць, выдаткоўваць.
Машына бярэ многа бензіну.
10. Трымацца пэўнага напрамку; накіроўвацца.
Б. прама.
11. каго-што. Дамаўляцца аб выкарыстанні чаго-н.; аказваць падтрымку каму-н.
Б. адпачынак.
Б. пад абарону.
12. што. Купляць.
Б. білет.
13. што. Есці, піць (часцей з адмоўем).
Нічога ў рот не б.
14. Жаніцца з кім-н.
Б. за жонку.
◊
Браць голымі рукамі (разм.) — авалодваць кім-, чым-н. без асаблівых цяжкасцей.
Браць горлам (разм., неадабр.) — дамагацца чаго-н. крыкам.
Браць да сэрца (разм.) — востра ўспрымаць і перажываць за што-н.
Браць з бою (боем) — дамагацца чаго-н. энергічнымі дзеяннямі.
Браць на цыгундар (разм.) — прыцягваць да адказнасці.
Браць ногі на плечы (у рукі) (разм., жарт.) — уцякаць што ёсць сілы.
|| зак. узя́ць, вазьму́, во́зьмеш, во́зьме; во́зьмем, во́зьмеце, во́зьмуць; узя́ў, узяла́, -ло́, -лі́; вазьмі́; узя́ты; наз. узя́цце, -я, н. (да 2, 3 і 6 знач.).