Verbum

анлайнавы слоўнік

чу́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Чухаць, скрэбці сваё цела ці якую‑н. частку яго. Седзячы на ложку, [Маня] доўга сапла, пазяхала ўголас, чухалася, — ніяк не магла прачнуцца. Мележ. Дзядзька Мікалай зноў пачынае драмаць, але хутка ўсхопліваецца — не даюць спакою паразіты, чухаецца, і зноў нікне галавою. Ставер. // перан. Разм. Быць вымушаным ліквідоўваць вынікі якой‑н. дзейнасці. [Аляксандр Дзям’янавіч:] — Работкі лётчыкам хапіла. Фашысты і цяпер яшчэ чухаюцца, мост усё ладзяць. Лынькоў.

2. перан. Разм. Марудна, няўмела, без жадання што‑н. рабіць. [Бог:] — Ды нячыстай рознай твары Па адной вазьмі ты пары, А ўсіх чыстых па сем пар. Ну, не чухайся, а жар! Крапіва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чу́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.

1. і без дап. Скрэбці, драпаць, драць, каб пазбавіцца свербу. Кіраніха збянтэжылася, пачала костачкай вялікага пальца чухаць праз хустку галаву. Ермаловіч. [Сабака] прысеў на кастрыцы і задняю нагою стаў чухаць каля вуха. Колас. Свіння Рабая вельмі любіла, калі яе чухаеш, — ажно вочы заплюшчыць. Брыль.

2. перан. Разм. Трывожыць, турбаваць каго‑н. [Забіч:] — І вы, Юліян Сяргеевіч, зусім слушна гаворыце: трэба нараду праводзіць. Пакуль нас не чухаюць, дык лепей мы самі пачухаемся. Савіцкі.

•••

Чухаць патыліцу — быць заклапочаным чым‑н. — Няўжо і на нас запытанне ў раён пасылаць будуць? — чухаў патыліцу бацька. Сачанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чыта́цца, ‑аецца; незак.

1. Гучаць, перадавацца пры чытанні (пра літары). У польскай мове спалучэнні літар «sz» чытаецца як «ш».

2. безас. Пра наяўнасць жадання ці магчымасці чытаць. [Шура] абы што гаварыла з Зосяю, гартала газету, нібы прабавала чытаць, але ёй не чыталася. Крапіва.

3. Паддавацца чытанню; быць чытабельным. З цікавасцю чытаюцца старонкі і аб арганізацыі і ўмовах працы «Звязды» ў падполлі. «Полымя».

4. перан. Распазнавацца, угадвацца па якіх‑н. прыкметах. У .. [карцінах] чыталася эпоха і лёс народа, як у Рэпіна, Сурыкава ці Сярова; або хвалявала да болю знаёмая і толькі цяпер убачаная спрадвечная краса нашай прыроды, як у Левітана. Скрыган.

5. Зал. да чытаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шарэ́нга, ‑і, ДМ ‑нзе, ж.

1. Рад людзей, якія стаяць па прамой лініі і тварам у адзін бок (першапачаткова толькі ваенных і звычайна па росту). Усхваляваныя, радасныя людзі сталі ў шарэнгу метраў на пяць адзін ад аднаго і пайшлі. Новікаў. // Аб прадметах, размешчаных у лінію, доўгі рад. Людзі ўважліва агледзелі доўгую шарэнгу цыстэрн. Лынькоў. Наперадзе цэлай шарэнгай свецяцца агні. Галавач.

2. перан.; каго або якая. Група людзей, аб’яднаных сумеснай дзейнасцю, агульнымі мэтамі, інтарэсамі і пад. Станавіся ў шарэнгі свабодных Будаваць свой разбураны край! Глебка.

•••

У адной шарэнзе з кім — у адным, роўным становішчы з кім‑н. (быць, знаходзіцца і пад.).

[Ад польск. szereg.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уйти́ сов.

1. (пойти) пайсці́; (выйти) вы́йсці; (отойти) адысці́; (отдалиться) адысці́ся; (зайти) зайсці́; (направиться) накірава́цца, пада́цца; (исчезнуть) зні́кнуць; (покинуть) пакі́нуць; (перестать заниматься чем-л., делать что-л., быть кем-, чем-л. и т. п.) пераста́ць быць (займа́цца, рабі́ць і да таго́ падо́бнае);

2. (убежать, скрыться, спастись) уцячы́, мног. паўцяка́ць; (избежать) пазбе́гнуць, уні́кнуць; (уклониться) ухілі́цца; (избавиться) пазба́віцца; (отделаться) адчапі́цца, адкара́скацца;

3. (не препятствовать, посторониться) сысці́, саступі́ць;

уйти́ с доро́ги сысці́ (саступі́ць) з даро́гі;

4. (израсходоваться) пайсці́, вы́йсці; (истратиться) быць вы́даткаваным, быць стра́чаным; (пропасть) прапа́сці; (вытечь — о жидкостях) разг. вы́цечы; (при кипении) пабе́гчы, вы́бегчы;

5. (углубиться) паглы́біцца;

6. (пройти — о времени) прайсці́, міну́ць;

7. (о часах) спяша́цца;

часы́ ушли́ вперёд гадзі́ннік спяша́ецца;

◊

уйти́ в о́бласть исто́рии адысці́ ў гісто́рыю, стаць гісто́рыяй;

уйти́ в себя́ паглы́біцца ў сябе́;

далеко́ не уйдёшь далёка не по́йдзеш;

уйти́ вперёд абагна́ць, апярэ́дзіць;

уйти́ далеко́ пайсці́ далёка;

душа́ ушла́ в пя́тки душа́ апыну́лася ў пя́тках.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

himself [hɪmˈself]pron.

1. сябе́;

He hurt himself. Ён пара́ніўся.

2. сам

♦

(all) by himself сам, адзі́н, самасто́йна, без (чыёй-н.) дапамо́гі;

(all) to himself то́лькі для яго́;

be/seem himself (пра мужчыну або хлопца) быць у нарма́льным ста́не (здароўя, духу і да т.п.); не паддава́цца чужо́му ўплы́ву

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

boot¹ [bu:t] n.

1. чараві́к, бот

2. BrE бага́жнік (у аўтамабілі)

3. infml вы́спятак

♦

die with one’s boots on паме́рці на сваі́м пасту́;

get the boot infml быць зво́льненым;

the boot is on the other foot BrE стано́вішча змяні́лася карэ́нным чы́нам (ранейшыя падначалены і начальнік памяняліся ролямі)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

answer

[ˈænsər]

1) адка́з -у m.

2) Math. разьвя́зка f., рашэ́ньне n.

answer to a problem — разьвя́зка зада́чы

3) рэа́кцыя f.

A nod was her only answer — Ківо́к галавы́ быў е́йным адзі́ным адка́зам

v.t.

1) адка́зваць

to answer one’s question — адказа́ць каму́ на пыта́ньне

2) адгука́цца

а) to answer the door — адчыні́ць дзьве́ры (на стук)

б) to answer the phone — адказа́ць па тэлефо́не

to answer the call — адгукну́цца на кліч

3) адпавяда́ць (патрэ́бам, вымо́гам), быць адпаве́дным

to answer the purpose — адпавяда́ць мэ́це

v.i.

1) адка́зваць, адгука́цца

He will not answer — Ён не адкажа

2) не́сьці адка́знасьць, быць адка́зным

to answer for a crime — не́сьці адка́знасьць за злачы́нства

to answer for one’s safety — быць адка́зным за не́чую бясьпе́ку

•

- answer back

- know all the answers

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

element

[ˈelɪmənt]

1) элемэ́нт -а m. (і хімі́чны); кампанэ́нт, складо́вая ча́стка

2) стыхі́я f.

the four elements — зямля́, вада́, паве́тра й аго́нь

3) атачэ́ньне, акружэ́ньне n.; асяро́дзьдзе n.

to be in one’s element — быць у сваёй стыхі́і

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

excel

[ɪkˈsel]

v.t., (-ll-)

перасяга́ць, перавыша́ць (і́ншых), быць ле́пшым (за і́ншых)

He excelled his friends in mathematics — Ён быў ле́пшы за сваі́х сябро́ў у матэма́тыцы

v.i. (in)

вылуча́цца, адзнача́цца

he excelled in wisdom — ён адзнача́ўся му́драсьцю

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)