Тра́са ‘лінія на карце ці на зямлі, якая намячае кірунак’, ‘дарога, якая злучае два аб’екты, населеныя пункты’, ‘след трасіруючай кулі, снарада’ (ТСБМ). Праз польскую (trasa) ці рускую (трасса) мовы з нованям.Trásse ‘траса’, якое з франц.tracé ‘тс’ < tracer ‘намячаць, пазначаць калочкамі дарогу’, ‘пракладваць лыжню’, якое ўзыходзіць да нар.-лац.tractiare < tractare < лац.trahere ‘цягнуць’ (Чарных, 2, 258; Голуб-Ліер, 487; SWO, 1980, 772; ЕСУМ, 5, 623; Арол, 4, 96).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вірлі́вы, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Які віруе, бурліць. Вірлівы паток. □ След вірлівы вясла за кармою бяжыць.Зарыцкі.// Вірысты. Дняпро шырокі, вірлівы, увесь у поймах.Лупсякоў.
2.перан. Бурлівы; кіпучы. З вагона, калі пачалася сумятня пасажыраў, я выйшаў.. і апынуўся ў вірлівай людской гушчыні.Сабаленка.Вірлівая маладосць і чыстае сумленне не давалі.. [Ліпанавай] заседжвацца на адным месцы.Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замы́ць, ‑мыю, ‑мыеш, ‑мые; зак., што.
1. Адмыць пляму, не мыючы ўсю адзежыну. Зажыць рукаў.
2. Сапсаваць, няўмела ці занадта часта мыючы. Замыць сукенку.
3. Змыць няроўнасці на пяску, зямлі і пад. (пра цякучыя воды). Гэткі дождж — любы след замые!Савіцкі.// Занесці пяском, жвірам вусце ракі, які‑н. прадмет на дне ракі. /убезас.ужыв.Камень замыла пяском.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каро́ста, ‑ы, ДМ ‑сце, ж.
1. Заразная хвароба скуры ў чалавека і жывёл, якая суправаджаецца гнойнай высыпкай і моцным свербам. Заразіцца каростай.// Гнойныя струны пры гэтым захворванні. Конь у каросце.
2.перан.; чаго або якая. Прыкры адбітак, след якіх‑н. уздзеянняў, звычаяў. Індывідуалістычная кароста. □ Але людзі — не ан[ё]лы, не з усіх удалося саскрэбці каросту мінулага.Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нагадзі́цца, ‑гаджуся, ‑годзішся, ‑годзіцца; зак.
Разм. Трапіцца, выпадкова сустрэцца. Зноў пайшла [Юля] па лесе, цяпер яшчэ больш чуйна прыслухоўваючыся да цішыні. Падумала — калі нагодзяцца паліцаі, будзе ўцякаць. У лесе не зловяць...Сачанка.// Нечакана з’явіцца перад кім‑, чым‑н. Вось ён, Алесь, зноў насваволіў.. А маці нагадзілася з поля і сваёю суровай, моцнай рукой адлупцавала яго як след.Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ро́счырк, ‑у, м.
Завітушка на пісьме, звычайна ў канцы слова або чыйго‑н. подпісу. [Грай] па-вайсковаму суха пераказвае загад, бярэ з рук паперку з шырокім сакратаровым росчыркам.Мікуліч.//уперан.ужыв. Пра след бліскавіцы, рэактыўнага самалёта. Тоня ўздрыгвала пры кожным росчырку маланкі.Лось.
•••
Адным росчыркам пяра — адным подпісам, не ўнікаючы ў сутнасць справы, зрабіць што‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́дгукм
1.гл водгалас;
2.перан (перажытак, след) Náchwirkung f -, -en;
во́дгук было́га Náchwirkung der Vergángenheit;
3. Rezensión f -, -en; Gútachten n -s, -; Úrteil n -s, -e; Äußerung f -, -en;
во́дгук на арты́кул die Rezensión éines Artíkels
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
све́жий
1. све́жы;
све́жий хлеб све́жы хлеб;
све́жая ры́ба све́жая ры́ба;
на све́жем во́здухе на све́жым паве́тры;
све́жее бельё све́жая бялі́зна;
све́жий след све́жы след;
све́жий цвет лица́ све́жы ко́лер тва́ру;
све́жие но́вости све́жыя наві́ны;
све́жие си́лы све́жыя сі́лы;
све́жий челове́к све́жы чалаве́к;
2.(прохладный)я́драны, халаднава́ты, све́жы;
све́жий ве́тер халаднава́ты (све́жы) ве́цер;
◊
све́жая волна́мор. (даво́лі) мо́цная хва́ля;
свежо́ в па́мяти до́бра по́мніцца;
свежо́ преда́ние, а ве́рится с трудо́м мно́га чу́ецца, ды ма́ла ве́рыцца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Засці́гнуць ’раптоўна захапіць, застаць’. Рус.застигнуть, укр.засти́гти, засти́гну, польск.zaścignąć, чэш.zastihnouti, славац.zastihnúť ’тс’, славен.zastígniti ’дацягнуць’, балг.застѝгна ’дагнаць, застаць’. Ст.-рус.застичи, застиг‑ ’знайсці, застаць’ (XVI ст.), ст.-бел.застичи ’тс’ (Скарына). Прасл. прэфіксальны дзеяслоў. Прасл.stignǫti звязана (з чаргаваннем галоснага) з сцёжка (гл.), узыходзіць да і.-е *steigh‑ ’ісці, падымацца’, літ.staigà ’знянацку’, лат.stiga ’след’, ням.steigen ’уздымацца’ і інш. Покарны, 1, 1017–1018; Фасмер, 3, 780.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бягу́чы теку́щий; (о воде) бы́стро теку́щий;
○ б. мо́мант — теку́щий моме́нт;
б. раху́нак — бухг. теку́щий счёт;
~чыя спра́вы — теку́щие дела́;
б. радо́к — бегу́щая строка́;
◊ (шука́й) ~чага во́ўка след — погов. ищи́ ве́тра в по́ле
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)