necessary​2 [ˈnesəsəri] adj.

1. неабхо́дны, патрэ́бны;

Food is necessary for life. Ежа неабходна для жыцця;

if necessary пры неабхо́днасці; калі́ (гэ́та) неабхо́дна/(ве́льмі) трэ́ба;

hardly necessary наўра́д ці патрэ́бны, ама́ль не патрэ́бны

2. fml неміну́чы, непазбе́жны, няўхі́льны

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

pyszny

pyszn|y

1. фанабэрысты, пыхлівы; ганарысты;

2. перан. пышны; вельмі добры, надзвычайны, цудоўны;

~e jedzenie — вельмі смачная ежа

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

ekologiczny

ekologiczn|y

1. экалагічны;

warunki ~e — экалагічныя ўмовы;

2. натуральны; экалагічна чысты (здаровы);

żywność ~a — экалагічна чыстая ежа

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

амбро́зія

(гр. ambrosia)

1) ежа багоў у старажытнагрэчаскай міфалогіі;

2) перан. незвычайна смачная, далікатная страва;

3) травяністая расліна сям. складанакветных з дробнымі кветкамі ў суквеццях, пашыраная пераважна ў Амерыцы; на Беларусі трапляецца як заносная;

4) налёты міцэлію сумчатых грыбоў у ходах жукоў-караедаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Пішч 1 ж. р. ’ежа’ (пін., гродз., Сл. ПЗБ; Бяльк.; Юрч. СНЛ), пі́шча ’тс’ (шальч., Сл. ПЗБ). Разам з рус. пища, балг. пи́ща ’тс’, з ц.-слав., якое са ст.-слав. пища < прасл. *pitʼja са значэннем ’корм, ежа для скаціны’ (гл. Мартынаў, Этимология–1968, 16–18): польск. pica ’правіянт’, н.-луж., в.-луж. pica ’ежа, корм’, чэш. píce, славац. pica, славен. píča, серб.-харв. пи̏ћа ’тс’. Да прасл. *pitati, роднаснага літ. piẽtūs ’абед’, ’поўдзень’, ст.-інд. pitú‑ ’ежа’, авест. pitu‑ ’блюда’, piϑwā ’частка ежы’ < і.-е. *poi̯‑, *pi‑ (Міклашыч, 247; Фасмер, 3, 270; Бязлай, 3, 44, ESJSt, 11, 647). Сюды ж рагач. пішчаві́к ’стрававод’, шчуч. пішчаво́я горла ’тс’ (Сл. ПЗБ; ЛА, 1). Адсячэнне канчатка ў пішч, магчыма, пад уплывам назоўніка корм.

Пішч 2 ’рагавы стрыжань пяра’ (лях., івац., пін. ЛА, 1), ’адростак новага пяра’ (клец., лях., івац., там жа). Чэш. pisk ’тс’, славац. piski ’пер’е’, серб.-харв. пи̏ска ’кароткі кол, якім штурхаюць цяжкія прадметы’, pȉska ’абрубак дрэва, пень’, ’трэска’, балг. пы́ска ’клін, які ўстаўляецца ў дышаль’, пы́сек ’сошка, што ўстаўляецца адным канцом у дышаль, другім — у перадок пасада’. Прасл. *piskъ (для бел. формы — *piskjь) /*piska, якія, паводле Варбат (Этимология–1976, 35–38), узыходзяць да *pьx‑ ’калючы, востры (абрубак)’ > ’адростак новага пяра’ і ’кол’; сюды ж, магчыма, і пішчом лезці ’клінам’?), хаця народная этымалогія звязвае пішч з піскам: ’з піскам, з крыкам’ (ТСБМ, Янк. БП, Шат., Стан.), параўн. народны выразі пішчыць, а лезе = настойліва, нахабна прабіраецца, прэцца. Зрэшты, апошняе можна параўнаць з рус. дыял. пишшой ’гвалтоўна, сілком’, якое Мяркулава (Этимология–1976, 100) адносіць да *pisti ’напіхваць’, што выводзіцца на падставе рус. наўг. пища́ ’густы лес’, з *pistъ ’густы’, роднаснае *pьxati, гл. піхаць, пішчу́га.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

meager

[ˈmi:gər]

adj.

1) бе́дны, по́сны, мізэ́рны

a meager meal — по́сная е́жа

2) худы́

a meager face — худы́ твар

3) няпо́ўны, недастатко́вы, скупы́

a meager report — няпо́ўная справазда́ча

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Корм ’ежа жывёлы’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Бяльк., Сцяшк., Сержп. Пр., Яруш.). Укр. корм, рус. корм ’тс’, ст.-слав. кръма, балг. кърма, серб.-харв. кр́ма, славен. kŕma ’тс’, польск. karm, чэш. krm, славац. krm, в.-луж. korm, н.-луж. kjarm ’тс’. Прасл. kъrmъ першапачаткова ’тлустая ежа’, як аб гэтым можна меркаваць паводле ст.-слав. кръмль ’раскошнае жыццё, раскоша’ і такіх адпаведнікаў, як прасл. skormъ (ст.-рус. скоромъ ’тлушч’, польск. skrom ’тс’ і інш.). Тады kъrmъ і skoromъ суадносяцца як аблаўтныя ступені і.-е. (s)korm‑/(s)kr̥m‑ (гл. Мартынаў, Этимология–1968, 17; Вештарт, Лекс. Палесся, 141). Спроба суаднесці прасл. kъrmъ з літ. šérti ’карміць’ (Сольмсен KZ, 35, 483; Бэццанбергер BB, 17, 222) не пераконвае, бо пры гэтым дапускаецца чаргаванне гутуральных і m‑суфіксацыя для славянскага назоўніка. Параўн. Петлева, Этимология–1974, 16–19. Іншыя этымалогіі неверагодныя.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Sabbath

[ˈsæbəӨ]

1.

n.

дзень малі́твы і адпачы́нку; ша́бас -у m., субо́та f. (у юдэ́яў); нядзе́ля f. (у хрысьція́наў)

2.

adj.

субо́тні; нядзе́льны

a Sabbath meal — нядзе́льная, сьвято́чная е́жа

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

нішчы́мніца, ‑ы, ж.

Разм.

1. Посная ежа. Сям’ю [Леўчык] трымаў на нішчымніцы, хоць выкормліваў па два — тры вепрукі на год. Чарнышэвіч. Дабудоўваў [сядзібу] .. бацька Банадыся, бядняк з беднякоў, у якога нішчымніца і на сняданак, і на полудзень, і на вячэру. Хадкевіч.

2. Бясхлебіца, голад. [У кнізе] ёсць некалькі апавяданняў пра дзяцінства, на долю якога выпала перажыць .. жахі вайны, зведаць сіроцтва і нішчымніцу. «ЛіМ». Многае вакол было падобна на ваеннае. Тое ж запусценне, тая ж нішчымніца, і — зямлянкі, зямлянкі... Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Жаро́нка ’што-н. смажанае’ (Сл. паўн.-зах.), ’грыбы смажаныя’, жаранка ’бульба смажаная’ (Мат. Гом.), жа́ренка ’што-н. смажанае’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. рус. урал. жа́реньки ’піражкі смажаныя’, жа́ренки, жарёнки ’смажаная ежа’. Паводле спосабу прыгатавання, ад дзеяслова жа́рыць 1 (гл.) з суфіксальным ‑ан‑к‑а або ‑он‑к‑а < ‑ен‑ък‑а, як і падобныя назвы ежы: мачанка, сечанка, паранка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)