Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Knóchen
m -s, - ко́стка, косць
bis in die ~ — да мо́згу касце́й
◊ Mum [Schneid, Schwung] in den ~ háben — адчува́ць сі́лу [эне́ргію, бадзёрасць]
der Schreck ist ihm in die ~ gefáhren — яго́ паралізава́ў страх, у яго́душа́ ў пя́ты [пя́ткі] уцякла́
séine ~ zum Márkte trágen* — рызыкава́ць жыццём
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Conscientia mille testes (Quintilianus)
Сумленне варта тысячы сведкаў.
Совесть стоит тысячи свидетелей.
бел. Сумленне ‒ найлепшы дарадчык. Самога сябе не абманеш.
рус. Совесть ‒ глаз народа. Лучше камень на шее носить, чем с нечистой совестью жить. Краденый поросёнок в ушах визжит. Ржа на железе, а неправда в человеке не утаится. Чья душа в грехе, та и в ответе. От человека утаишь, а от совести не утаишь.
фр. La conscience est bonne conseillère (Совесть ‒ хороший советчик).
англ. When conscience approves none can disapprove (Что одобряет совесть, никто не может осудить).
нем. Man entgeht wohl der Strafe, aber nicht dem Gewissen (Можно уйти от наказания, но не от совести).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Oculi avidiores sunt, quam venter
Вочы больш прагныя, чым жывот.
Глаза более жадные, чем живот.
бел. Трыбух кажа годзі, а вочы ‒ яшчэ. Горка праглынуць, жаль пакінуць. Вачам завідна, ды страўніку не пажыўна.
рус. Брюхо сыто, да глаза голодны. Сам-то наелся, да глаза не сыты. Душа не принимает, а глаза всё больше просят. Сытых глаз на свете нет.
фр. Avoir les yeux plus grands (plus gros) que le ventre (Иметь глаза побольше, чем живот).
англ. The eye is bigger than the belly (Глаз больше живота).
нем. Man füllt leichter den Bauch als die Augen (Скорее наполнишь живот, чем глаза). Die Augen kann niemand füllen (Глаза нельзя никогда наполнить).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
пажа́р, ‑у, м.
Агонь, які ахоплівае і знішчае ўсё, што можа гарэць, а таксама сам працэс гарэння. Лясны пажар. □ — Пажар! — мільганула страшная думка, і Анісся кінулася бегчы па вуліцы, туды.., дзе ў злавесных дымных віхрах прабіваліся першыя языкі бледнага, жаўтаватага полымя.Лынькоў.Пажар яшчэ не.. паспеў разбушавацца. Ён пайшоў ад цяпельца, што распалілі пастушкі, і, разрастаючыся чорнай плямай, нішчыў сухую траву, галлё, маладыя дрэўцы.Шчарбатаў./уперан.ужыв.Залаты пажар сонца залівае верхавіны лесу.Колас.//перан. Аб падзеях вялікага грамадскага значэння, якія хутка і бурна развівацца. Пажар вайны. Пажар паўстання.//перан. Аб моцных чалавечых пачуццях. Гарыць душа, гарыць уся, Не патушыць душы пажар.Пушча.
•••
Не на пажар — няма куды спяшацца.
Як на пажар — вельмі хутка (бегчы, імчацца і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
струме́ніцца, ‑ніцца; незак.
Ліцца, цячы струменямі. Маленькія, кволыя, ледзь заметныя ў пачатку, струменяцца .. [ручаі], як слёзы, па твары зямлі тоненькімі пакручастымі рысачкамі.Колас.Нават рэчка каля моста, дзе берагі яе густа зараслі арэшнікам, разамлела ад сонца і, стомленая, ледзь-ледзь струменілася.Сіўцоў.Салдат адскочыў убок; ён падняў уверх левую руку, па кісці якой струменілася свежая кроў.Якімовіч.//перан. Пашырацца, разыходзіцца струменямі (пра паветра, святло, пах і пад.). Не ад цяпла, якое шчодра струменілася з расчыненых дзверцаў грубкі, а ад тых добрых слоў, што казаў дзед Сопат, цяплела, грэлася, як пры невідочным агні, Галіна душа.Сабаленка.І Ружу песціў асцярожна вецярок, І ад яе струменіўся духмяны тонкі водар.Валасевіч./упаэт.ужыв.Струменіўся бляск вялікіх чорных вачэй.Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарвято́чына, ‑ы, ж.
1. Адтуліна, дзірка ў чым‑н., праедзеная чарвямі або лічынкамі. І расці шкадаванню ў душы Тых, хто быў да нячыстага падкі: У кашы не плады, у кашы — З чарвяточынай сохнуць ападкі.Маляўка.Сцены зрыты чарвяточынамі, падобнымі да арабскіх літар.Бядуля.// Месца ў чым‑н., сапсаванае, паточанае чарвямі. // Парахня на паточаным месцы. І праз колькі год пасыплецца на рассохлыя плінтусы, пад якімі заціснуты канцы пакарабачаных масніц, жоўтая чарвяточына.Чыгрынаў.
2.перан. Пра якія‑н. хібы, недахопы, заганы ў кім‑, чым‑н. «Подлая твая душа, — гнеўна абарваў яго другі [герой], — з чарвяточынай. Ты заўсёды толькі аб сабе і думаеш, табе напляваць на ўсіх і на ўсё, у цябе сумлення як кот наплакаў...»Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Extra splendor, intra squalor
Звонку бляск, унутры бруд.
Снаружи блеск, внутри грязь.
бел. Франт: салам боты вымазаў і шкурку з’еў. 3 твару ‒ яйцо, а ўнутры — баўтун. Твар белы, а душа чорная.
рус. В брюхе солома, а шапка с заломом. Сверху шик, а внутри пшик. Франт лихой ‒ набит трухой. Снаружи блестит, в голове свистит. Ворона в павлиньих перьях. Не стоит гроша Пахом, а смотрит пятаком.
фр. Habit de velours ventre de son (Одежда из велюра, a в животе пустой звук). Le geai paré des plumes du paon (Сойка, наряженная в павлиньи перья).
англ. A fair face, but a foul heart (Ясное лицо и гнилое сердце).