Байба́к (Нас.), баба́к ’сурок; гультай, лежань’. Рус., укр.байба́к, баба́к ’тс’. Лічыцца запазычаннем з цюрк. моў, але крыніца дакладна невядомая (параўн. караім.baibaχ, baidbaχ ’паганы’, тур.-перс.bedbaht ’няшчасны чалавек’, тат.bajbak ’сурок’). Агляд праблематык гл. Праабражэнскі, 1, 12; Фасмер, 1, 107; Локач, 16; Заянчкоўскі, JP, 19, 37; Заянчкоўскі, Stud. orient., 42–43; Дзмітрыеў, Тюрк. эл., 43.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
properly
[ˈprɑ:pərli]
adv.
1) пра́вільна, як нале́жыць, адпаве́дна, як сьлед; го́дна
to dress properly — адпаве́дна адзе́цца
2) слу́шна, справядлі́ва
to be properly indignant at the offer of a bribe — слу́шна абура́цца пры прапано́ве ўзя́ць ха́бар
3) дакла́дна, ула́сна
Properly speaking, a whale is not a fish — Дакла́дна ка́жучы, кіт — ня ры́ба
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
до́за
(фр. dose, ад гр. dosis = порцыя, прыём)
1) дакладна адмераная колькасць, норма чаго-н. (напр. д. лякарства, д. радыеактыўнага выпрамянення);
2) перан. некаторая частка чаго-н. (напр. д. іроніі).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
міну́та, -ы, ДМ -ну́це, мн. -ы, -ну́т, ж.
1. Адзінка вымярэння часу, роўная 1/60 гадзіны і якая складаецца з 60 секунд.
Без дваццаці мінут чатыры.
2. Кароткі прамежак часу, імгненне.
Мінуты радасці.
3. Адзінка вымярэння вугла і дугі, роўная 1/60 градуса (спец.).
◊
Мінута маўчання — знак выказвання жалю з прычыны чыёй-н. смерці.
Мінута ў мінуту — абсалютна дакладна.
На адну мінуту (разм.) — ненадоўга.
У адну мінуту — вельмі хутка.
|| памянш.-ласк.міну́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так (да 1 і 2 знач.).
Пачакайце мінутку.
|| прым.міну́тны, -ая, -ае.
Мінутная стрэлка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тэ́рмін
(лац. terminus = канец, мяжа)
1) пэўны прамежак часу, адведзены для чаго-н.;
2) вызначаная дата, да наступлення якой што-н. павінна адбыцца, закончыцца;
3) слова, якое дакладна абазначае якое-н. паняцце ў навуцы, тэхніцы, мастацтве.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АНКЕТАВА́ННЕ,
метад збору пачатковага матэрыялу для сацыялагічных, эканамічных, псіхалагічных і інш. даследаванняў. Праводзіцца ананімна, у пісьмовай форме з выкарыстаннем апытальных лістоў (анкет), у прысутнасці даследчыка і без яго (па пошце). Пытанні анкетавання павінны быць аб’яднаны агульнай тэмай даследавання, сфармуляваны дакладна, адназначна, на даступнай рэспандэнтам мове. Адрозніваюць пытанні адкрытыя (свабода ў выбары адказу) і закрытыя (адказ выбіраецца з прапанаваных варыянтаў), аб’ектыўныя (пра ўзрост, адукацыю і інш.) і суб’ектыўныя (высвятляюць сац.-псіхал. ўстаноўкі або меркаванні рэспандэнтаў). Гл. таксама Апытанне.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Атарапе́ць. Рус.оторопе́ть, укр.оторопі́ти ’тс’, оторопи́ти ’здзівіць, зрабіць аслупянелым’, ст.-рус.оторопъ ’спалох’. Тлумачэнне Шанскага (КЭСРЯ, 318), відаць, дакладна прадстаўляе словаўтваральную гісторыю слова ад *тороп ’спех’. У сувязі з гэтым надзвычай важна, што ў беларускай мове засведчана торап ’спалох, страх’ (Нас.: то́ропъ), адкуль і тарапі́цца ’пужацца’ (пра коней). Ад гэтага торап пры дапамозе цыркумфікса *о‑ — ‑ець і ўтвораны дзеяслоў атарапець.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бервяно́, таксама бервянё, браўно (Сцяшк. МГ). Рус.бревно́, укр.бервено, ст.-польск.bierzwno, bierwiono, чэш.břevno, ст.-слав.брьвъно, бръвъно, серб.-харв.бр́вно і г. д. Параўн. яшчэ бэ́рва. Дакладна рэканструяваць прасл. форму цяжка (гл. Развадоўскі, RS, 1, 251). Таксама цяжка знайсці роднасныя неславянскія формы. Агляд версій гл. Фасмер, 1, 209–210, параўн. Праабражэнскі, 1, 43; Слаўскі, 1, 33; Бернекер, 92.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сна́дна ‘зручна, выгадна’, сна́дны ‘выгодны’ (Нас.), сюды ж сна́дні ‘добра’ (Мат. Маг.), ст.-бел.снадный ‘зручны, выгадны, лёгкі’, дыял.укр.сна́дний ‘лёгкі, падатлівы, шчодры’, рус.смал.сна́дный ‘выкананы старанна і дакладна; акуратны’. З польск.snadny ‘лёгкі’, snadnie ‘зручна, лёгка’ (Карскі, Белорусы, 149). Борысь (SEK, 4, 336) заходнеславянскія формы ўзводзіць да прасл.*snadьno, з якога *snadьnъ ад назоўніка або прыслоўя *snadь, гл. снадзь.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
dead3[ded]adv.infml: dead against катэгары́чна су́праць;
dead drunk п’я́ны да непрыто́мнасці;
dead on timeдакла́дна (пра час);
dead slow ве́льмі паво́льна;
dead straight зусі́м пра́ма;
dead tired страшэ́нна сто́млены;
He stopped dead. Ён спыніўся як скамянелы.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)