Візаві́ ’адзін насупраць аднаго’; ’той, хто знаходзіцца насупраць’ (БРС). Запазычана з рус. визави ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 76) < франц. vis‑à‑vis ’тварам да твару’ (Фасмер, 1, 313; Шанскі, 1, В, 94).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вілахвост ’ліслівец, падлізнік’, віляхвост ’той, хто «віляе хвастом», падліза’ (Бяльк., Нас., Яруш.). Складанае слова: да віляць (гл.) і хвост (гл.) з пераносным значэннем. Блізкія ўкраінскія лексемы вилохвостець ’Podura villosa’ і вилохвостый.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пе́нтах ’дзіця, якое злуецца, кіпіць’ (ТС). Відаць, генетычна звязана з пе́ня 1 (гл.) і з польск. pienia ’суцяга, зваднік’, pieniacz, pieniaka ’той, хто любіць судзіцца, цягацца па судах’. Экспрэсіўны суф. ‑max.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пляву́ха ’поўха’ (Нас., Бяльк.), пляву́шыць ’біць у вуха’ (Юрч. Вытв.), пляву́шыньня ’біццё ў вуха’, пляву́шынынік ’той, хто пагражае ўдарыць у вуха’ (Юрч. СНЛ). Да апляву́ха (гл.). Параўн. таксама плю́ха 1 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ *Піта́цельны, у спалучэннях: пітацельпэ, пітацельно горла, піпюцельное, штапельная горла ’стрававод’ (ваўк., нясвіж., рагач., лун., ЛА, 1). З рус. питательный ’(горла) якое насычае’ < питатель ’той, хто дае ежу, насычае’. Да нітавацца (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сця́гень ’сувязь загнутых верхніх частак палазоў з пярэднімі капыламі’ (ПСл). Ад сцягнуць, параўн. іншыя назвы той жа дэталі сцягі, усцяглі (гл.) ’планка, што ідзе ад галоўкі саней да першага капыла’ (Маслен.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тупілі́чыць ‘рэзаць’ (Юрч.). Экспрэсіўнае кантамінаванае ўтварэнне, гл. тупы, пілікаць. Сюды ж тупілі́чыцца ‘рэзаць, выразацца’, тупілі́чыньнік ‘той, хто рэжа няўмела або тупой прыладай’ (Юрч. СНЛ), тупілі́чанне ‘няўмелае рэзанне тупой прыладай’ (Юрч. Вытв.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

адзі́н​II займ.

1. (без другіх) alléin;

ён заста́ўся там адзі́н er ist dort alléin geblíeben;

2. (нейкі, якісьці) ein (gewísser);

адзі́н зго́дзен, другі́ не der éine ist éinverstanden, der ándere nicht;

3. (толькі) nur; alléin; kein ánderer; bloß;

адзі́н ён мо́жа гэ́та зрабі́ць nur er [er alléin] kann das máchen;

4. (той жа самы) dersélbe, der gléiche;

адзі́н і той жа ein und dersélbe;

◊

адзі́н на адзі́н únter vier Áugen;

усе́ за аднаго́, адзі́н за ўсі́х álle für éinen, éiner für álle

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

друг, -а, м.

1. Той, хто дружыць 3 кім-н., блізкі сябар, прыяцель.

Стары д. лепш за новых двух (з нар.). Сустрэча з другам.

Зялёны д. (пра лес).

2. Ужыв. як зварот да блізкага чалавека, а таксама як ветлівы зварот да таварыша, суседа ці сустрэчнага чалавека.

Дапамажы, д.

3. К дру́жа (разм.). Ужыв. як форма звароту да каго-н.

Дарагі дружа, спачуваю табе.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нашто́, прысл.

1. пыт. 3 якой мэтай, для чаго.

Н. ты так робіш?

2. адноснае. Ужыв. як злучальнае слова ў даданых дапаўняльных сказах.

Папытайцеся ў яго, н. яму трэба было пераязджаць у горад.

3. у знач. часц. (звычайна ў спалучэнні са словам «ужо»). Ужыв. ў складаных сказах з адваротнай абумоўленасцю састаўных частак.

Н. ўжо быў добры чалавек Пракоп, а і той не стрымаўся.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)