нацягну́ць, -цягну́, -ця́гнеш, -ця́гне; -цягні́; -ця́гнуты; зак.
1. што. Расцягваючы, зрабіць тугім, напяць (або туга прымацаваць).
Н. трос.
2. што. Адзець (абуць) што-н. з цяжкасцю; накрыцца, нацягнуўшы на сябе што-н.
Н. боты.
Н. коўдру.
3. чаго. Прыцягнуць, прынесці ў якой-н. колькасці.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Настояцца; заварыцца.
Лякарства нацягнула ўжо.
5. перан., што і без дап. Давесці што-н. да нормы, да пэўнай ступені (пра выпрацоўку, выдаткі і пад.); завысіць што-н. (адзнаку, паказчык і пад.; разм.).
Н. ацэнку.
6. пераважна безас., чаго і без дап. Нагнаць ветрам; закрыць, завалачы чым-н. (разм.).
Нацягнула дыму ў хату.
|| незак. наця́гваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. наця́гванне, -я, н. (да 1, 3 і 5 знач.), наця́жка, -і, ДМ -жцы, ж. (да 1 знач.) і нацяжэ́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
◎ Карчава́ха ’месца, дзе выкарчаваны лес, кусты пад сенажаць ці поле’ (Яшк.), да карчаваць з экспрэсіўным суфіксам ‑аха.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Паспаду́, посподу ’знізу’ (ТС). Утворана ад прыназоўніка (^прыстаўкі) з‑пад і назоўніка ў Р. скл. спод (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паяды́нкі ’лёгкія сані’ (ваўк., Сцяшк. Сл.). З польск. pojedynka ’аднаконная брычка’. Множны лік пад уплывам лексемы с́ані.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ла́дада ’праснак з кіслага цеста’ (воран., Сл. паўн.-зах.). Відаць, да аладка (гл.) пад уплывам дзіцячай мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Блэнд ’памылка’ (Сцяшк. МГ). Запазычанне з польск. błąd (род. błędu ’тс’), прасл. blǫdъ; падрабязней гл. пад блудзі́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прэс ’прас’ (лельч., ЛА, 3). З прас (гл.), замена а > э пад націскам, відаць, мае гіперычны характар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пя́раз ’праз, цераз’: пяраз плот скочыў (Шат.). Да пераз (гл.) з няясным пераходам е > я пад націскам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ска́кі ‘танцы’ (Бяльк., Варл., Мат. Гом.). Да скакаць, скокі (гл.) з незвычайным пераходам о > а пад націскам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Іспячы́ ’спячы’ (Сл. паўн.-зах.), магчыма, пад уплывам рус. испе́чь ці ўтварэнне з пратэтычным і‑ (гл. пячы).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)