Verbum

вы́сіліцца, -люся, -лішся, -ліцца; зак.

1. Дайсці да страты сіл; знясіліцца.

В. на цяжкай рабоце.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць неўрадлівым, спустошыцца (пра глебу; разм.).

Зямля высілілася.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Страціць моц (пра віно, хрэн і пад.; разм.).

|| незак. высі́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. высі́льванне, -я, н. і высіле́нне, -я, н.

распаўзці́ся, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -зе́цца; -зёмся, -зяце́ся, -зу́цца; распо́ўзся, -паўзла́ся, -ло́ся; зак.

1. Папаўзці ў розныя бакі.

Мурашкі распаўзліся па сцежцы.

2. Расплыцца, расцячыся на паверхні чаго-н., страціць пэўныя абрысы.

Чарнільная пляма распаўзлася па паперы.

3. Разваліцца, разлезціся ад доўгай носкі, ад старасці (разм.).

Куртка распаўзлася па швах.

|| незак. распаўза́цца, -а́ецца.

раўнава́га, -і, ДМ -ва́зе, ж.

1. Стан спакою, у якім знаходзіцца цела пад уздзеяннем роўных, процілегла накіраваных сіл.

Устойлівая р.

2. Устойлівае становішча, устойлівасць.

Страціць раўнавагу.

3. перан. Устойлівыя суадносіны паміж чым-н.

Экалагічная р.

4. перан. Стан спакою, ураўнаважанасці, нармальны стан духоўнага і маральнага жыцця.

Вывесці з раўнавагі.

|| прым. раўнава́жны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

свядо́масць, -і, ж.

1. гл. свядомы.

2. Чалавечая здольнасць да ўзнаўлення рэчаіснасці ў мысленні; псіхічная дзейнасць як адлюстраванне рэчаіснасці.

Быццё вызначае с.

3. Стан чалавека пры здаровым розуме і памяці, здольнасць кантраляваць свае ўчынкі і пачуцці.

Страціць с.

4. Думка, пачуццё, поўнае разуменне чаго-н., уменне ацэньваць з’явы жыцця, разбірацца ў рэчаіснасці.

С. мас.

С. учынкаў.

спатыкну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. Зачапіўшыся за што-н. на бягу ці ідучы, страціць раўнавагу.

С. аб камень.

2. перан. Спыніць якое-н. дзеянне, перастаць рабіць што-н., натрапіўшы на перашкоды, цяжкасці (разм.).

Толькі б не с., чытаючы верш па памяці.

3. перан. Зрабіць памылку ў жыцці (разм.).

Быў выпадак, і я спатыкнуўся.

сплы́сціся і сплы́цца, сплыву́ся, сплыве́шся, сплыве́цца; сплывёмся, сплывяце́ся, сплыву́цца; сплы́ўся, сплыла́ся, -ло́ся; зак.

1. Прыплысці ў адно месца з розных бакоў.

Гусі сплыліся на сярэдзіну ракі.

2. перан. Сабрацца, злучыцца ў адным месцы.

Людзі сплыліся на плошчу.

3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Зліцца ў адно, страціць выразнасць абрысаў.

Фарбы сплыліся ў цемры.

|| незак. сплыва́цца, -а́ецца.