неакантыя́нства, ‑а, н.

Ідэалістычная філасофская плынь канца 19 і пачатку 20 стст., якая спрабуе асэнсаваць праблемы філасофіі на падставе абноўленай інтэрпрэтацыі І. Канта. Неакантыянства паклала пачатак рэакцыйнай тэорыі «мастацтва для мастацтва» з шматлікімі і рознабаковымі праявамі яе ў гісторыі і тэорыі навукі аб літаратуры, мастацтвазнаўстве і творчай практыцы працаўнікоў мастацтва. «Беларусь».

[Ад грэч. neos — новы і кантыянства.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

А́МАТЭРАСУ,

Аматэрасу-о-мікамі, Аматэрасу-но мікота, у японскай міфалогіі і рэлігіі сінта вярх. багіня, увасабленне Сонца. Паводле міфаў, Аматэрасу паслала на зямлю свайго сына Нінігі, нашчадак якога Дзіму даў пачатак імператарскаму роду Японіі.

т. 1, с. 307

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БРАВЭ́

(Bravais) Агюст (28.8.1811, г. Ананэ, Францыя — 30.3.1863),

французскі крышталёграф. Чл. Парыжскай АН (1854), праф. політэхнічнай школы ў Парыжы. Паклаў пачатак геам. тэорыі структуры крышталёў: знайшоў асн. віды прасторавых рашотак (1848; гл. Бравэ рашотка).

т. 3, с. 226

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

derivation

[,derɪˈveɪʃən]

n.

1) пахо́джаньне n.

2) крыні́ца f.; пача́так -ку m.

3) дэрыва́цыя f. (утварэ́ньне но́вых сло́ваў ад сло́ва-асно́вы)

4) этымалёгія сло́ва

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Пярвя́стак (первясток) ’першы пачатак чаго-небудзь’, ’першынец’ (Нас.), ст.-бел. первястка ’першародка’ (1627). Запазычана з польск. pierwiastek, ст.-польск. pierwiastka паводле фанетычнай прыкметы — і > я (Цвяткоў, Запіскі, 2, 54), зыходны назоўнік *pьrvěstь ’першасць’ адлюстраваны ў прыметніках тыпу ўкр. первісний ’першапачатковы’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зача́так, ‑тка, м.

1. Першапачатковая форма чаго‑н., здольная да далейшага развіцця; зародак. Зачатак плода.

2. перан. Першае праяўленне, пачатак чаго‑н. Зачаткі культуры. □ Першым сур’ёзным зачаткам пралетарскай партыі ў Расіі быў створаны У.І. Леніным у 1895 годзе «Саюз барацьбы за вызваленне рабочага класа». «Полымя».

3. Астатак органа, які страціў сваё значэнне; рудымент.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

БО́ЖЫЧ,

у славянскай міфалогіі іпастась вярх. нябеснага бога. Атаясамліваўся з богам Сонца, сімвалізаваў пачатак веснавога сонечнага цыкла. З прыняццем хрысціянства Божыча супастаўлялі з вобразам Ісуса Хрыста. Імя Божыч узгадваецца ў назвах і песнях, звязаных з Калядамі.

А.В.Гурко.

т. 3, с. 204

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ingang

m -s, -gänge

1) увахо́д

2) уступле́нне, пача́так

3) камерц. дахо́д

4) паступле́нне (чаго-н.)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

завя́зкаII ж

1. (дзеянне) Zbinden n -s, Zschnüren n -s; Verknten n -s;

2. літ, тс перан (пачатак):

завя́зка дзе́яння der Knten der Hndlung; Begnn m -(e)s

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

*Пахоп, пахопам ’спешна’, ст.-бел. похопъ ’ахвота, жаданне’ (1538) запазычана са ст.-польск. pochop ’імклівасць’, ’руплівасць, ахвота, жаданне’, ’пачатак’, ’імпульс’, ’пачынанне’ (Булыка, Лекс. запазыч., 134). Аналагічна пахопна ’похапкам, спешна’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ; КТС — Сагановіч) з польск. pochopnie, pochopno ’хутка, лёгка, кемліва’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)