пача́так², -тка, мн. -ткі, -ткаў, м. (спец.).
Суквецце з патоўшчанай воссю, на якой шчыльна размешчаны кветкі, плады.
Кукурузны п.
|| прым. пача́тачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пача́так¹, -тку, м.
1. Першы момант ці першыя моманты якога-н. дзеяння, з’явы.
П. жніва.
У пачатку восені.
П. навучальнага года.
Пакласці або даць п. чаму-н. (пачаць).
2. Зыходны пункт, кропка.
У пачатку вёскі.
Весці свой пачатак ад чаго-н. (паходзіць ад чаго-н.). Браць п. (пачынацца).
3. Першакрыніца, аснова, асноўная прычына.
Арганізуючы п.
Стрымліваючы п.
4. мн. -ткі, -ткаў. Асноўныя палажэнні, прынцыпы.
Пачаткі дзяржаўнасці.
5. мн. Спосабы, метады ажыццяўлення чаго-н.
На калектыўных пачатках.
На грамадскіх пачатках (бязвыплатна — пра якую-н. работу, дзейнасць каго-н.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пача́так I, -тку м.
1. в разн. знач. нача́ло; ср.;
п. шля́ху — нача́ло пути́;
браць п. — брать нача́ло;
палажы́ць п. — положи́ть нача́ло;
у ~тку го́да — в нача́ле го́да;
арганізу́ючы п. — организу́ющее нача́ло;
2. перен. зача́тки мн.;
п. но́вых адно́сін — зача́тки но́вых отноше́ний;
3. только мн. нача́тки;
~ткі арыфме́тыкі — нача́тки арифме́тики;
◊ з ~ку да канца́ — с нача́ла до конца́;
з са́мага ~тку — с са́мого нача́ла
пача́так II, -тка м. поча́ток;
кукуру́зныя ~ткі — кукуру́зные поча́тки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
пача́так 1, ‑тку, м.
1. Месца, пункт, з якога што‑н. пачынаецца; проціл. канец. Роў браў .. пачатак за вёскай, з балот. М. Ткачоў. У пачатку вёскі Салаўёў, адпусціў машыну .. і пайшоў далей пехатою. Шахавец.
2. Першы момант якога‑н. дзеяння, працэсу, з’явы. Пачатак жніва. Пачатак сеанса. □ Скончылася лета. У пачатку восені паехала Аленка ў Загор’е. Колас. У засадзе [партызаны] ляжалі дзень, ноч і пачатак другога дня. Навуменка. [Васіль:] — Мне здаецца, што гэта пачатак нашай новай дружбы. Шамякін.
3. Аснова, крыніца, сутнасць чаго‑н. У творах ананімнай дэмакратычнай літаратуры прыкметна выяўляецца крытычны пачатак. Барысенка. У .. паэзіі [Някрасава] зліліся ў адно цэлае два процілеглыя пачаткі — і радасць і цяжкасць працы. Івашын.
4. звычайна мн. (пача́ткі, ‑аў). Асноўныя палажэнні, прынцыпы. Яшчэ ў ліпені 1858 года член Дзяржаўнага савета і міністр унутраных спраў граф Сяргей Ланской падаў гасудару запіску аб асноўных пачатках будучай рэформы. Караткевіч.
5. звычайна мн. (пача́ткі, ‑аў); перан. Першыя праяўленні чаго‑н.; зачаткі. У гэтым абуджэнні крытычнае думкі Лабановіч бачыў пачаткі таго вялікага сацыяльнага зруху, які павінен пралажыць прасторную дарогу да новых форм жыцця. Колас.
6. толькі мн. (пача́ткі, ‑аў). Першыя, пачатковыя звесткі ў якой‑н. галіне ведаў; начаткі. Пачаткі матэматыкі. Пачаткі хіміі.
•••
Даць пачатак чаму гл. даць.
пача́так 2, ‑тка, м.
Суквецце з патоўшчанай воссю, на якой размешчаны кветкі або плады. Кукурузны пачатак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пача́так м Ánfang m -(e)s, Begínn m -(e)s; Start m -(e)s; Ánlauf m -(e)s, Ánlaufen n -s (вытворчасці); Áuftakt m -(e)s (перамоваў і г. д.);
з са́мага пача́тку von Ánfang an;
у пача́тку сне́жня Ánfang Dezémber;
у пача́тку го́да (zu) Ánfang des Jáhres;
пакла́сці пача́так den Ánfang máchen;
дзе́ля пача́тку um éinen Ánfang zu máchen;
пача́так канца́ der Ánfang vom Énde;
ад пача́тку да канца́ von A bis Z;
◊ які пача́так, такі́ і кане́ц [канча́так] wie der Ánfang, so das Énde; Énde gut, álles gut;
ця́жкі то́лькі пача́так áller Ánfang ist schwer
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Пача́так, поча́ток ’месца, з якога што-н. пачынаецца, першы момант дзеяння, з’явы’, ’аснова, крыніца, сутнасць чаго-н.’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Яруш., Шат., Касп.; ашм., Сл. ПЗБ), ’незапячатаны мёд’ (Анох.), ’верацяно, цалкам запоўненае напрадзенымі ніткамі, на якое наматваюцца ніткі з меншага верацяна’ (Нас., Уладз.), ’суквецце з кветкай ці пладом’ (ТСБМ). Укр., рус. поча́ток, польск. początek, в.-луж. počatk, чэш., počátek, славац. počiatok, серб.-харв. поче́так, макед. почеток, ст.-слав. на‑чѧтъкъ. Утворана ад прасл. дзеепрыметніка на ‑tъ, дзеяслова ‑čęti і суфікса ‑ъkъ. Да чыні́ць (гл.) < і.-е. *ken‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
засе́ўкі, -се́вак.
Пачатак сяўбы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
зако́скі, -сак.
Пачатак касьбы.
Учора справілі з.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
зача́цце, -я, н.
Зараджэнне плода, пачатак цяжарнасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
зо́лак, -лку, м.
Пачатак світання.
Устаць на золку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)