быва́ла,
1. Адз. пр. часу ж. і н. роду ад бываць.
2. Часціца, у знач. пабочн. Разм. Паказвае на значэнне дзеяння, якое нерэгулярна паўтаралася ў мінулым: іншы раз, раней, здаралася. А як ён [Піліп] іграў на гармоніку! Бывала, як утне са скрыпачом Тодарам полечку, дык ніхто не ўстоіць і не ўседзіць. Якімовіч. Бывала, ці трэба ці не, стары Тамаш заклапочана і мнагазначна падкручваў якую-небудзь трубку ў кантактах, правяраў злучэнне. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
невядо́масць, ‑і, ж.
Кніжн.
1. Уласцівасць і стан невядомага (у 1 знач.). З горкай трывогай .. [Ракуцька] падумаў аб невядомасці той будучыні, якая раней ужо здавалася яму зусім яснай. Чорны.
2. Адсутнасць звестак, ведаў аб кім‑, чым‑н. Невядомасць цягнулася трое сутак. Краўчанка. Многа было розных чутак, сумных і радасных, але ўпэўнена ніхто нічога не ведаў, і гэтая невядомасць была найвялікшай пакутай. Шамякін.
3. Сціплае, непрыкметнае існаванне. Жыць у невядомасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пару́піцца, ‑плюся, ‑пішся, ‑піцца; зак.
Паклапаціцца, панепакоіцца аб кім‑, чым‑н. Ды трэба ж было парупіцца, каб газета выйшла добрая, каб моцна і трапна біла яна стары быт, ды прыдумаць ёй і адпаведнае імя. Колас. Ля студні намерзла высока і подступу каню не было. — Ніхто і не парупіцца, каб абсячы. Чорны. Каторы год як не бачыла брата, а гэта зайшоў па дарозе, дык нават падвезці не парупілася. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перабіра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Незак. да перабраць.
2. Быць пераборлівым, надзвычай патрабавальным пры выбары каго‑, чаго‑н. — Колькі сваталася, ніхто да спадобы не даходзіць. Усё перабіраеш. Чорны. Хто перабірае, у таго хамут гуляе. Прыказка.
3. што. Рытмічна кратаць, патузваць што‑н. пальцамі. Пальцы рукі нецярпліва перабіралі лазовы дубец. Лынькоў. Зося скоса глядзела на свёкра і спакойна перабірала падол фартуха. Бажко.
4. што. Рабіць пярэбіркі (пра сена, салому і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
In malis sperare bene, nisi innocens, nemo solet
У бядзе ніхто, акрамя сумленнага чалавека, не спадзяецца на лепшае.
В беде никто, кроме честного человека, не надеется на лучшее.
бел. У каго сумленне чыстае, той спіць спакойна.
рус. У кого совесть чиста, у того подушка под головой не вертится.
фр. Une conscience pure est un bon oreiller (Чистая совесть ‒ хорошая подушка).
англ. A clear conscience is a soft pillow (Чистая совесть ‒ мягкая подушка).
нем. Ein reines Gewissen ist ein gutes Ruhekissen (Чистая совесть ‒ хорошая подушка для отдыха).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
De vento nemo vivit
Ніхто не жыве паветрам.
Никто не живёт воздухом.
бел. Салаўёвымі песнямі сыты не будзеш.
рус. Воздухом сыт не будешь. Соловья баснями не кормят.
фр. On ne chante pas le ventre creux (Не поют на пустой желудок). Belles paroles ne font pas bouillir la marmite (Прекрасные слова не заставят кипеть котелок).
англ. Bare words buy no barley (Ja пусты ва не купишь ячменя).
нем. Von Worten wird der Bauch nicht voll, die Nachtigall nicht satt (От слов живот не становится полным, а соловей сытым).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
náchtun
*
1.
vt
1) дабаўля́ць
2) (D) перайма́ць, імітава́ць
kéiner kann es ihm ~ — ніхто́ не мо́жа параўна́цца з ім у гэ́тым
2.
vi (j-m in D) перайма́ць (каго-н. у чым-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
папа́сціся сов.
1. (оказаться пойманным) попа́сться;
2. попа́сться; встре́титься;
па даро́зе мне ніхто́ не папа́ўся — по пути́ мне никто́ не попа́лся (не встре́тился);
3. доста́ться;
◊ п. на язы́к — попа́сться на язы́к;
п. на во́чы — попа́сться на глаза́;
п. пад руку́ — попа́сться (подверну́ться) по́д руку;
п. на ву́ду (ву́дачку) — попа́сться на у́дочку
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
таі́цца, таюся, тоішся, тоіцца; незак.
1. Скрываць што‑н. ад іншых, не расказваючы, не выказваючы што‑н.; праяўляць скрытнасць. За час свайго замужжа Ганна прывыкла таіцца, хаваць у душы і пакутны боль, і тугу, і надзеі. Мележ. Вера кінула таіцца перад Надзяй сваёй службай, расказвала ёй аб парадках у камендатуры. Лынькоў. З нашага дзесятага класа болей ніхто не быў закаханы, і мы з трывогай глядзелі на гэтых двух [Славу і Вераніку], якія так упарта таіліся адзін ад другога. Навуменка. І от пасля першай гэтай гаворкі.., у якой, што тут таіцца, была пэўная доза с[е]нтыментальнасці, сяброўкі пачалі набываць кожная свой звыклы выгляд. Чорны.
2. Хавацца, скрывацца. [Бацька] таіўся да гэтага часу, цураўся сваёй сям’і... Дамашэвіч. За кожнай кудлатай елкай, магчыма, тоіцца вораг. Жычка.
3. Існаваць у скрытым выглядзе; не праяўляцца яўна. На гэтых прасторах вады, пад цёмнаю навіссю панурых лясоў таяцца грозныя замыслы паўстаўшага сялянства. Колас. І не ведаў ніхто, што ў вачах гэтых бура тоіцца, Што ўвесь ён [Саша] напоен нянавісцю спаленых сёл. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зубр, ‑а, м.
1. Дзікі лясны бык сямейства пустарогіх. У Белавежскай пушчы жывуць зубры, дзе-нідзе трапляюцца мядзведзь. «Звязда».
2. перан. Разм. Пра буйнога спецыяліста, уплывовую асобу ў якой‑н. галіне дзейнасці. Максіма здзівіла, што сярод .. [пракурораў] няма зубра абвінавачання пракурора Пжылуцкага, аўтара абвінаваўчага акта. Машара. // Пра таго, хто ўпарта трымаецца сваіх адсталых поглядаў. Лаяў арыштаваных толькі .. дваранскі з’езд, але ад гэтых зуброў, ад гэтага гнязда цемрашальства ніхто нічога іншага і не чакаў. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)