◎ Пля́сніца 1 ’від рыбалоўнай сеткі’ (Касп.). Няяспа. Магчыма, ад плесці (гл.). Суфікс ‑іц‑а, як у іншых назвах сетак: лётнаяіца, уклеішіца; трыгубага; славац. platnica.
◎ Пля́сніца 2 ’ільдзіна, крыга’ (гом., Мат. Гом.), пяясніца ’тонкі лёд на рацэ’ (віц., Яшк.; ЛА, 2). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
варсі́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
1. Валасок ворсу.
2. Тонкі валасок на паверхні раслінных і жывёльных арганізмаў. Шырокая агрубелая далонь з цьмянымі варсінкамі і сінімі набраклымі вугламі [вен] адбілася на бліскучай паверхні кафейніка. Хадкевіч.
3. Спец. Мікраскапічны выраст на слізістай абалонцы тонкіх кішак, праз які ўсмоктваюцца пажыўныя рэчывы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цыба́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Высокі і тонкі, звычайна даўганогі. Мірон быў худы, цыбаты дзяцюк. Маўр. Конь быў нізкарослы, грывасты, коннік здаваўся залішне цыбаты, і ногі яго як не валачыліся па зямлі. Лупсякоў. Ззаду каля ласіхі мітусілася цыбатае ласянё. Федасеенка. / у перан. ужыв. Кошыкі і карабы к поўдню напаўняліся .. прысадзістымі лісічкамі, чырвонагаловымі цыбатымі падасінавікамі. Васілевіч. / у знач. наз. цыба́ты, ‑ага, м.; цыба́тая, ‑ай, ж. Бобрыку спачатку здалося, што цыбаты сам паляцеў старчма. Дуброўскі.
2. Доўгі і тонкі, з падоўжанай часткай ад ступні да калена (пра ногі). Празвалі .. [Шайку] некалі чапляй за цыбатыя ногі, такія спрытныя і такія лёгкія, што яна і сапраўды, як чапля, прабіралася па любой дрыгве. Лынькоў. [Міхалючок] закруціўся па хаце, як падлетак, заскакаў на сваіх цыбатых нагах. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жэ́рдзе Густы, тонкі, малады лес, прыгодны на жэрдзе (БРС). Тое ж жардзё, жардзяўня́к, жэрднік, жардзёўнік (Слаўг.), крёква (Краснап.), крю́чча, кру́чча (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Выно́сны ’прамы, высокі (аб дзераве)’ (БРС, Клім.), выно́сісты, выно́слівы ’высокі, тонкі’ (Мат. Гом.). Рус. выносно́й ’моцны, трывалы; ураджайны (год)’, чэш. vznešený ’ўзняты, знатны’, дыял. výnosný ’багаты, радавіты’. Утварэнне ад выносіць з суф. ‑н‑; параўн. таксама ўкр. вино́ситися ’падымацца, узнімацца, узносіцца’ (Гл. Махэк₂, 396).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мембра́на ’тонкая пласцінка, здольная вагацца’ (ТСБМ). З рус. мембрана ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 83), якое з лац. membrāna ’скурка’, ’тонкі пергамент’. З апошняга праз ст.-польск. мову ст.-бел. мембранъ, мамрамъ, мамранъ, мембрамъ, мемранъ ’пергамент, дакумент на пергаменце’ (XVI ст.) (Булыка, Лекс. запазыч., 57).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыку́сны ’тонкі, гнуткі, які добра прыстае, пякуча б’е’ (карэліц., Жыв. сл.). Да куса́цца, зваротнага ад куса́ць (гл.) у пераносным значэнні ’моцна пячы, раздражняць скуру’. Да семантыкі параўн. рус. дыял. з далейшым развіццём прику́сина ’дасціпны выраз (слова, фраза і пад.); досціп, востры жарт’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
slight [slaɪt] adj.
1. лёгкі, невялі́кі, нязна́чны;
a slight cold лёгкая прасту́да;
a slight mistake нязна́чная памы́лка
2. то́нкі; шчу́плы; кво́лы;
a slight girl то́ненькая дзяўчы́нка
♦
not in the slightest ні кро́пелькі
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
бля́ха, -і, ДМ бля́се, мн. -і, блях, ж.
1. Тонкае ліставое жалеза або асобны ліст такога жалеза.
Накрыць хату бляхай.
2. Знак у выглядзе металічнай пласцінкі з надпісам або нумарам, які сведчыць аб службовых абавязках таго, хто яго носіць.
Б. на грудзях.
3. Тонкі ліст жалеза з загнутымі краямі, на якім пякуць або смажаць што-н.
|| памянш. бля́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак (да 2 знач.).
|| прым. бляша́ны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шпі́лька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек, ж.
1. Прыстасаванне ў выглядзе вілачкі для заколвання валасоў.
Сколваць валасы шпількай.
2. Засцежка для вопраткі, адзін канец якой хаваецца ў кручкаватае паглыбленне — галоўку.
Заколваць кішэню шпількай.
3. Іголка з каляровай галоўкай для аздаблення жаночага галаўнога ўбору.
4. Тонкі і высокі абцас на жаночым туфлі (разм.).
5. перан. З’едлівая заўвага (разм.).
Падпусціць шпільку каму-н.
|| прым. шпі́лечны, -ая, -ае (да 1—3 знач.) і шпі́лькавы, -ая, -ае (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)