Лу́да ’луджэнне’, ’сплаў волава са свінцом, які ўжываецца для пакрыцця металічных вырабаў’ (ТСБМ), лу́дка ’палуда’, лудзі́ць ’пакрываць палудай’ (брасл., Сл. ПЗБ); луджаная (луджоная) глотка ’крыкун’ (Юрч. Фраз. 2). Укр. лу́да ’бяльмо’, рус. луди́ть ’лудзіць’, маск. лу́дка ’луджэнне’, ст.-рус. луженый ’луджаны’ (1551 г.), лудило, лудильница, лудильня ’месца, дзе рыхтуюць палуду’ (XVII ст.). Паводле Бернекера (743), Праабражэнскага (1, 475), Фасмера (2, 529), паходзіць з с.-н.-ням. loden ’паяць’ (с.-в.-ням. loeten, ням. löten), параўн. гал. lood, ст.-англ. léad, с.-в.-ням. lot ’свінец’, якія з кельт *(p)loudia ’ліцца, таяць’, с.-ірл. lūaide ’свінец’ (Васэрцыер, 142). Параўн. таксама польск. ludwisarz ’ліцейшчык (пушак, званоў)’, ст.-польск. lodwisarz (XVI ст.) ’тс’ (Слаўскі, 4, 367).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тынк ‘пакрыццё паверхні будаўнічых канструкцый’ (ТСБМ, Нас., Байк. і Некр., Касп., Гарэц., Ласт., ТС, Сл. ПЗБ), ‘тынкоўка, раствор для тынкоўкі’ (Сцяшк., Шат., ПСл, Шушк.), ‘матэрыял, якім забіваюць шчыліны ў сцяне’ (Бяльк.), сюды ж тынкава́ць ‘пакрываць тынкоўкай’ (Нас., Ласт., Касп.), тынкова́ць ‘тс’ (ТС): tynkovácʼ ŭ kołočki, u dranku (Арх. Вяр.), тинкова́ти ‘апрацоўваць, выпраўляць паверхню вапнай’ (Горбач, Зах.-пол. гов.), ст.-бел. тынковати ‘тынкаваць’ (1695 г.), тынкованье (тынкоўкай) (1690 г., ГСБМ). Праз польск. tynk ‘тс’, якое з нова-в.-ням. Tünche ‘тынкаванне’, ‘тынкоўка’, а апошняе з лац. tunica ‘скура’, ‘покрыва’, ‘абалонка’. Лацінскае слова, як і ст.-грэч. χιτών ‘хітон, туніка’, былі запазычаны праз фінікійскую мову з арамейск. kittūnā́ < ст.-яўр. kuttṓneth ‘тс’ (Борысь, 659; Брукнер, 589; ЕСУМ, 5, 570).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
blemish
[ˈblemɪʃ]
1.
n.
1) знак, пля́ма (на це́ле)
2) недахо́п, недагля́д -у m.; хі́ба f.
3) пля́ма f. (мара́льная), га́ньба f.
2.
v.t.
1) пакрыва́ць шна́рамі, пакіда́ць зна́кі
2) псава́ць, пля́міць, га́ньбіць (рэпута́цыю)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
apply
[əˈplaɪ]
1.
v.t.
1) наклада́ць, пакрыва́ць, ма́заць
to apply varnish — пакрыва́ць ла́кам
2) ужыва́ць, тарнава́ць
to apply the rule — тарнава́ць пра́віла
3) аддава́цца чаму́; стара́цца, бра́цца
He applied himself to learning French — Ён узя́ўся за вывучэ́ньне францу́скае мо́вы
2.
v.i.
1) тарнава́цца
2) даты́чыць
This rule applies to all — Гэ́тае пра́віла даты́чыць ўсі́х
3) падава́ць зая́ву; прасі́ць
to apply for a job — пада́ць зая́ву на пра́цу
They applied for help — Яны́ прасі́лі дапамо́гі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
supply
I [səˈplaɪ]
1.
v.t. -pplied, -pplying
1) дастаўля́ць; забясьпе́чваць
2) пакрыва́ць, вярта́ць
to supply a deficiency — вярта́ць за недахо́п, пакрыва́ць няста́чу
3) задавальня́ць (жада́ньне, патрэ́бы)
4) замяня́ць, папаўня́ць
5) часо́ва заступа́ць
2.
n., pl. -pplies
1) забесьпячэ́ньне, даста́ўка, паста́ўка f.
2) запа́с -у m.
a supply of coffee — запа́сы ка́вы
3) прапанава́ньне n.
supply and demand — прапано́ва і по́пыт
4) часо́вы засту́пнік
5) бюджэ́тныя асыгнава́ньні
•
- in short supply
- in supply
II [ˈsʌpəlli]
adv.
гну́тка, мя́кка
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
armor
[ˈɑ:rmər]
Brit. armour
1.
n.
1) па́нцыр -а m.
2) браня́ f. (карабля́, та́нка)
3) бранясі́лы, па́нцырныя сі́лы
4) браня́ ка́бэлю; скафа́ндар -ра m.
5) па́нцыр -а m. (чарапа́хі)
2.
v.
пакрыва́ць бранёю, узбро́йваць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
froth
[frɔӨ]
1.
n.
1) пе́на f. (на вадзе́, і пе́на з ро́та жывёліны)
2) пусты́я, бана́льныя гу́таркі; балбатня́ f.
2.
v.i.
1) пе́ніцца
2) запе́ньвацца (пакрыва́цца пе́най)
3.
v.t.
усьпе́ньваць, запе́ньваць; пе́ніць (пакрыва́ць пе́най)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
кла́сціся, кладу́ся, кладзе́шся, кладзе́цца; кладзёмся, кладзяце́ся, кладу́цца; кла́ўся, кла́лася; кладзі́ся; незак.
1. Прымаць ляжачае становішча.
К. на ложак.
2. Укладвацца, размяшчацца для сну, адпачынку.
К. адпачыць.
3. Адпраўляцца на лячэнне.
К. ў шпіталь.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пакрываць, засцілаць сабою што-н., распаўсюджваючыся па паверхні.
Туман клаўся ў нізіне.
Снег кладзецца на палі.
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Браць які-н. напрамак (пра самалёт, карабель).
6. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Добра падавацца кладцы.
Цэгла добра кладзецца ў сцяну.
7. перан. Свабодна, лёгка выкладацца, выказвацца (пра думкі, словы і пад.).
Фразы лёгка кладуцца на паперу.
8. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан., на каго-што. Станавіцца чыім-н. доўгам, абавязкам, заняткам і пад.
Цяпер усе клопаты па гаспадарцы кладуцца на матчыны плечы.
|| зак. пакла́сціся, 1 і 2 ас. не ўжыв., -кладзе́цца (да 1—4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ліза́ць, ліжу, ліжаш, ліжа; заг. ліжы; незак., каго-што.
1. Праводзіць языком па чым‑н., дакранацца языком да каго‑, чаго‑н. [Сабачка] кідаўся да ног, лашчыўся, лізаў рукі, зазіраў у вочы і паціху скавытаў. Няхай. // Падбіраючы языком, есці, піць. [Сабака] лізаў разліты ім кулеш і ад вялікага здавальнення павільваў хвастом. Колас. Гора гараваць — не мёд лізаць. Прыказка.
2. перан. Дакранацца, пакрываць, абдаваць сабой (пра хвалі, полымя і пад.). Пасека была ў агні. Полымя бушавала пад самай лініяй — расцяробам, лізала дол, лезла ўгору па маладым сасонніку. Пташнікаў. За соснамі адгадваўся блізкі праліў, чутно было, як ліжуць гальку хвалі. Лупсякоў.
3. Разм. зневаж. Цалаваць.
•••
Лізаць рукі (ногі, пяткі, боты) каму — уніжацца, падлізвацца, падхалімнічаць перад кім‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фарбава́ць, ‑бую, ‑буеш, ‑буе; незак., каго-што.
1. Пакрываць, насычаць фарбай, падвяргаць афарбоўцы. Фарбаваць падлогу. Фарбаваць тканіны. □ Дзяўчаты ў камбінезонах і ў спяцоўках паспешліва і любоўна фарбавалі асвятляльныя мачты. Карпаў. [Хлопчык:] — Глянь, хто гэта туды [на дах] узлез? Што ён робіць? [Маці:] — Маляр. Дах фарбуе, каб не цёк. Гарбук. // Надаваць колер, афарбоўку. Фарбуе сонца ліст асіны, а ў сэрцы радасць і вясна. Дзень добры, родная краіна! Дзень добры, Беларусь мая! Машара. Чырвоная прозалаць захаду фарбавала не толькі край неба, але і ўсё наваколле ў мяккі ружовы колер прадвесня. Сабаленка.
2. Разм. Пэцкаць (пра нетрывала, недабраякасна афарбаваныя рэчы).
3. Падмалёўваць сабе вусны, бровы і пад. Тамара не разумее: навошта фарбаваць вусны? Ермаловіч. // Перафарбоўваць у іншы колер. Фарбаваць валасы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)