Ту́балка ‘мясцовая, карэнная жыхарка’: вона ту́балка, а я на́волоч (лельч.; Цыхун, уласн. зал.), ту́болка, ту́боліца ‘тс’ (ТС), ту́болец: ве́чны ту́болец ‘карэнны жыхар’ (там жа), ту́балец ‘тс’ (маз., ГЧ, Скарбы), ту́бельнік ‘старажыл’ (Зайка Кос.), ту́бальцы ‘мясцовыя жыхары’ (слуц., Сержп. Казкі), сюды ж tubòleczny ‘тутэйшы’ (Арх. Федар.) і семантычна пашыранае ту́бальніца ‘ўласніца маёмасці, валадарка’ (каліны., Сл. ПЗБ). Вынік трансфармацыі дээтымалагізаваных тубылка, тубы́лец (гл.), параўн. таксама фанетычна дэфармаваныя тулубка (з метатэзай) і ту́палец (з аглушэннем б > п) (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
autochthon
[ɔˈtɑ:kӨən]
n., pl. -thons, -thones
1) аўтахто́н -а m.; тубы́лец -ьца m., тубы́лка f.; карэ́нны спрадве́чны жыха́р
2) мясцо́вая арыгіна́льная жывёліна ці расьлі́на
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Вярхо́ўны ’вышэйшы’ (БРС, КТС, Касп.), укр. верховний ’тс’, рус. верховный ’верхні’; ’тоўстае палатно са зрэб’я’; ’жыхар з вярхоўя ракі’; ’конны’, ст.-рус. верховный, вьрховьний, вьрьховнии, връховный ’верхні; ’вышэйшы, галоўны’; ’конны’; ’палацавы’ (з X ст.), славен. vrhǫ́ven, серб.-харв. вр̀ховни, макед. врховен, балг. върховен ’вярхоўны’. Да ст.-слав. прыметніка врьховьнии ’галоўны, вышэйшы’ (у царкоўным сэнсе). Відавочна, царкоўнаславянізм; гл. Шанскі, 1, В, 69. Утворана ад врьхъ і суф. ‑ьn‑ъ. Крукоўскі (Уплыў, 110) мяркуе, што бел. лексема — калька з рус. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мешчані́н, мяшча́нка, мяшча́не ’карэнны жыхар мястэчка, местачковец’, ’прадстаўнік мяшчанскага саслоўя’ (ТСБМ, Яруш., Бяльк., Янк. 2, Сцяц.), смал. ’анучнік’, ст.-бел. мещанинъ, мещанка, предмещанинъ (XV ст.). Са ст.-польск. mieszczanin, mieszczanek ’гараджанін’ (Булыка, Лекс. запазыч., 202; Кохман, 86). Значэнне ’абывацель’ бел. лексема атрымала ў савецкі перыяд з рус. мещанин ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 151), якое прыйшло ў рус. мову ў XVIII ст. (Фасмер, 2, 616) з бел. (Козыраў, Бел.-рус. ізал., 59). На Палессі ў значэнні ’абывацель’ ужываецца мешчанчу́к (ТС; драг., КЭС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Utopian, utopian
[juˈtoʊpiən]
1.
adj.
1) утапі́чны
2) уя́ўны, непракты́чны
2.
n.
утапі́ст -а m.
а) жыха́р Уто́піі
б) заўзя́ты, але непракты́чны рэфарма́тар; ідэалі́ст -а m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
colonial
[kəˈloʊniəl]
1.
adj.
калянія́льны
colonial policy — калянія́льная палі́тыка
colonial skirmishes with the indians — суты́чкі каляніза́тараў зь індыя́намі
colonial furniture — мэ́бля сты́лю калянія́льнага пэры́яду
2.
n.
жыха́р калёніі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ро́дзіч, ‑а, м.
1. Гіст. Член роду (у 1 знач.).
2. Разм. Сваяк; чалавек блізкі па паходжанню. [Люба:] — Горш за ўсё мець начальнікам блізкага родзіча. З ім жа ніколі па-чалавечы не дамовішся. Шамякін. Старыя пройдзены дарогі І сцежак тысячы людскіх, Дзе і мае хадзілі ногі І ногі родзічаў маіх. Колас. / Пра жывёл і раслін аднаго роду (у 8 знач.). І качкі, што падарыў Люсі і яе маці Амархан, хваляваліся, выцягвалі шыі, прыслухоўваліся да галасоў дзікіх родзічаў. Даніленка. Родзіч нашага ядлоўцу кіпарыс, жыхар паўднёвых краін, можа пражыць да чатырох-пяці тысяч гадоў. Гавеман.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
local
[ˈloʊkəl]
1.
adj.
1) мясцо́вы
2) тутэ́йшы
3) мясцо́вы (боль, хваро́ба)
4) пры́гарадны
local traffic — пры́гарадны рух
2.
n.
1) пры́гарадны цягні́к, аўто́бус
2) мясцо́вы жы́хар, тутэ́йшы -ага m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Schíldbürger
m -s, -
1) разм. прасця́к
2) абыва́цель, мешчані́н
3) гіст. літ. жыха́р Шдльды (выдуманы горад, паводле вядомага ў Германіі літаратурнага твора)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
denizen
[ˈdenɪzən]
n.
1) жы́хар -а́, насе́льнік -а m.
Fish are denizens of the sea — Ры́бы — насе́льнікі мо́ра
2) чужы́нец, яко́му нада́дзеныя пэ́ўныя правы́
3) запазы́чанае сло́ва
4) акліматызава́ная расьлі́на, зьвер, пту́шка
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)