палёт, ‑у, М ‑лёце, м.

1. Рух, перамяшчэнне ў паветры ў якім‑н. напрамку. Палёт ракеты ажыццяўляўся строга па зададзенай траекторыі. «Звязда». // Характар, манеры, асаблівасці такога перамяшчэння. Бясшумны палёт. // Спец. Акрабатычны скачок на вялікую адлегласць або на вялікай вышыні. Палёт пад купалам цырка.

2. Авіяцыйны вылет, рэйс. У дзень палётаў лётчыкі прачынаюцца рана. Хомчанка. Афіцэр-парашутыст паказаў падпольшчыкам, як карыстацца парашутам, як трымацца ў палёце і на пасадцы. Новікаў.

3. перан. Імкненне, парыў. Якія тут бясконцыя прасторы І для ўспамінаў, і палёту дум! Танк. З галечы, з руін спусташэння, Як волат, падняўся народ — Нястрымная воля імкнення, Нябачаны творчы палёт! Колас.

•••

Брыючы палёт — палёт самалёта на невялікай вышыні над зямлёй.

Сляпы палёт — палёт ноччу, у тумане пры дапамозе адных толькі навігацыйных прыбораў.

З вышыні птушынага палёту гл. вышыня.

Птушка высокага палёту гл. птушка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Свірэпы ‘дзікі, агрэсіўны (?)’: “пчелы здѣсь водятся трехъ родов, то есть по здѣшнему крушиновые свирѣпыя, посредственныя и тихия” (Меер Крыч., 130), свіры́бый ‘нелюдзімы; люты’ (в.-дзвін., ЛА, 3; Сл. ПЗБ), ст.-бел. свѣрѣпъ, свѣрѣпий: соуровий… и свѣрѣпїй (XV ст., Карскі 2-3, 393). Укр. свірі́пий ‘злы, сярдзіты’, рус. свире́пый ‘люты’, стараж.-рус. сверѣпъ, свирѣпъ ‘дзікі, дзікарослы; палкі, злы’, чэш. sveřepý ‘люты, жорсткі’, славац. sverepý ‘люты’, славен. sverẹ̑p ‘тс’, балг. свире́п ‘жорсткі, люты, шалёны’, макед. свиреп ‘тс’, ст.-слав. сверѣпъ ‘люты, бязлітасны’. Прасл. *sverěpъ(jь). Апошняе не мае адзінай этымалогіі. Меркавалася роднасць з літ. šiur̃pti, šiur̃pstù ‘уздрыгваць’ (Міклашыч, 330; Праабражэнскі, 2, 261), з ст.-ісл. svárr ‘цяжкі, цвёрды, моцны’, гоц. swērs ‘якога шануюць’, нов.-в.-ням. schwer ‘цяжкі’, літ. svarùs ‘тс’; агляд версій гл. Фасмер, 3, 580; Глухак, 600. Мяркулава (Этимология–1964, 78–80) вызначае роднасныя сувязі паміж рус. свирепый, сырой і суровый: *sur/*sver‑/*syr‑ і для *sverěpъ рэканструюе першаснае значэнне ‘мокры, вільготны’, якое цесна звязана са значэннем ‘грубы, суровы, строгі’, што сумніўна, паколькі няма надзейных сведчанняў існавання варыянта *sur‑, гл. Новое в рус. этим., 229. Інакш Махэк₂ (595), які выдзяляе частку sve‑ (аснова займенніка свой) і корань *rěp‑ ‘трымацца, чапляцца’. Формы з ‑б‑ вынік азванчэння ў інтэрвакальнай пазіцыі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

сарва́цца, -рву́ся, -рве́шся, -рве́цца; -рвёмся, -рвяце́ся, -рву́цца; -рві́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. адз. звычайна не ўжыв.). Перастаць трымацца на чым-н., адарваўшыся, не ўтрымаўшыся, зваліцца (пра што-н. прымацаванае).

Дзверы сарваліся з завесаў.

2. Зваліцца, упасці адкуль-н., страціўшы апору.

С. з вяршыні гары.

С. з рыштаванняў.

3. Рвануўшыся, вызваліцца ад чаго-н.

Сабака сарваўся з ланцуга.

4. Хутка, імкліва пакінуць якое-н. месца.

Хлопец сарваўся з лаўкі і пабег.

5. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Сапсавацца ад рэзкага руху, рыўка, прыйсці ў нягоднасць пры няўмелым карыстанні (пра разьбу і пад.).

Разьба сарвалася.

6. Страціць самакантроль над сваімі паводзінамі, дзеяннямі.

С. і накрычаць на дзяцей.

7. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Застацца нявыкананым, не адбыцца.

Сход сарваўся (разм.).

◊

З языка сарвалася што ў каго (разм.) — сказаў не падумаўшы, паспешна.

Як з ланцуга сарваўся (разм., неадабр.) —

1) пра шумныя паводзіны, празмерную радасць каго-н., хто адчуў сябе на свабодзе;

2) пра паводзіны, учынкі чалавека, які страціў кантроль над сабой, перастаў сябе стрымліваць.

|| незак. зрыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. зрыў, зры́ву, мн. зры́вы, зры́ваў, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

company

[ˈkʌmpəni]

n., pl. -nies

1) кампа́нія f. (гандлёвая); тава́рыства n.

2) кампа́нія f. (тава́рыская)

to behave well in company — до́бра трыма́цца ў кампа́ніі

3) informal госьць -я m., го́сьця f.

4) тава́рыства, сябро́ўства n.

5) Milit. ро́та f.

•

- bear company

- keep company

- part company

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

conduct

1. [ˈkɑ:ndʌkt]

n.

1) трыма́ньне n., паво́дзіны pl. only.

2) кірава́ньне, вядзе́ньне n. (спра́ваў)

3) настаўле́ньне, указа́ньне n., нака́з -у m.

2. [kənˈdʌkt]

v.t.

1) трыма́цца

2) кірава́ць (устано́вай); дырыгава́ць (арке́страм)

3) право́дзіць, суправаджа́ць

4) быць правадніко́м (для экску́рсіі)

5) Phys. служы́ць правадніко́м, право́дзіць (цеплыню́, эле́ктрыку)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

waft

[ˈwɑ:ft]

1.

v.

1) гнаць (па вадзе́ або́ паве́тры)

The waves wafted the boat to shore — Хва́лі прыгна́лі чо́вен да бе́рагу

2) дзьмуць, лёгка ру́хаць (ве́трам)

3) трыма́цца ў паве́тры або́ на вадзе́

2.

n.

1) лёгкі паве́ў ве́тру

2) узма́х -у m. (крыло́м, руко́ю)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

развяза́ться

1. (открепиться) развяза́цца;

2. перен. (отделаться), разг. адчапі́цца, адвяза́цца (ад каго, ад чаго); (избавиться, освободиться) пазба́віцца (ад каго, ад чаго);

е́ле развяза́лся я с ним ледзь я адчапі́ўся (адвяза́ўся) ад яго́;

развяза́ться с забо́тами пазба́віцца ад кло́патаў;

3. перен. (утратить скованность) прост. пасмяле́ць; пача́ць трыма́цца больш во́льна.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

carry

I [ˈkæri]

1.

v.t. -ried, -rying

1) насі́ць; не́сьці

He is carrying two books — Ён нясе́ дзьве кні́жкі

2) вазі́ць; ве́зьці

A ship carries cargo — Вадапла́ў вязе́ груз

3)

а) захапля́ць

to carry the enemy’s position — захапі́ць варо́жую пазы́цыю

б) праве́сьці (пастано́ву)

в) падпіра́ць, трыма́ць на сабе́ цяжа́р

г) мець зна́чаньне, уплы́ў

His judgment carries great weight — Яго́ная ду́мка ма́е вялі́кую вагу́

4) трыма́цца

to carry oneself with dignity — трыма́цца з го́днасьцю

5) зьмяшча́ць

to carry a review — зьмясьці́ць агля́д

6) гандлява́ць, прадава́ць, трыма́ць

to carry clothing for men — гандлява́ць мужчы́нскай во́праткай

2.

v.i.

1) разыхо́дзіцца (пра гук), разно́сіцца, сяга́ць

2) трыма́цца

This horse carries high — Гэ́ты конь высо́ка трыма́е галаву́

•

- carry away

- carry into

- carry forward

- carry off

- carry on

- carry out

- carry over

- carry through

II [ˈkæri]

n., pl. -ries

1) дальнабо́йнасьць f. (збро́і)

2) во́лак -у m. (чаўна́)

3) далёкасьць палёту (снара́да, мяча́ ў го́льфе)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

зуб, ‑а; мн. зу́бы і зубы́; м.

1. мн. зу́бы (з ліч. 2, 3, 4 зубы́), зубо́ў. Косцепадобны орган у роце для адкусвання і разжоўвання ежы. Зубы прарэзаліся. Чысціць зубы. □ Смачны жабе арэх, ды бог зубоў не даў. З нар.

2. мн. зубы́, ‑о́ў. Востры выступ на інструменце, прыладзе працы, частцы машыны і інш. Юзік сядзеў каля ганку і забіваў зубы ў граблі. Васілевіч.

•••

Вочныя зубы — іклы верхняй сківіцы.

Зуб мудрасці — трэці вялікі карэнны зуб (апошні ў зубным радзе кожнай сківіцы), які вырастае пасля 20 гадоў.

Карэнныя зубы — пяць задніх зубоў з кожнага боку верхняй і ніжняй сківіц.

Кутнія зубы — тое, што і карэнныя зубы.

Малочныя зубы — дзіцячыя зубы, якія паступова выпадаюць пасля шасцігадовага ўзросту і замяняюцца новымі, пастаяннымі.

Абдумаць зубы гл. абламаць.

Вастрыць (тачыць) зуб (зубы) гл. вастрыць.

Вырваць з зубоў гл. вырваць.

Глядзець у зубы гл. глядзець.

Зуб гарыць — тое, што і вока гарыць (гл. вока).

Зуб за зуб — адплачваючы за зло той жа меркай.

Зуб на зуб не пападае — пра дрыжыкі ад моцнага холаду, страху і пад.

Зубамі ляскаць гл. ляскаць.

Зубы загаворваць гл. загаворваць ​1.

Зубы з’есці (праесці) на чым гл. з’есці.

Ірваць з зубоў гл. ірваць.

Класці зубы на паліцу гл. класці.

Лезці к чорту ў зубы гл. лезці.

Мець зуб на каго гл. мець.

На адзін зуб — пра вельмі малую колькасць чаго‑н. (звычайна аб харчовых прадуктах).

На галодны зуб — будучы галодным, хочучы есці.

Не па зубах што — а) цяжка разжаваць, з’есці; б) перан. не пад сілу, не па здольнасцях.

Ні ў зуб нагой — зусім нічога (не ведаць, не разумець і пад.).

Паказаць зубы гл. паказаць.

Праз зубы — не раскрываючы рота, невыразна (гаварыць, мармытаць і пад.).

Спаліць (шчэрыць) зубы гл. скаліць.

Сцяўшы (сціснуўшы) зубы гл. сцяўшы.

Трымацца рукамі і зубамі гл. трымацца.

Трымаць язык за зубамі гл. трымаць.

Узброены да зубоў гл. узброены.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

асо́бна нареч.

1. отде́льно; особняко́м; врозь;

жыць а. ад бацько́ў — жить отде́льно от роди́телей; жить врозь с роди́телями;

біле́ты для яго́ адлажы́лі а. — биле́ты для него́ отложи́ли отде́льно;

дом стаі́ць а. — дом стои́т отде́льно (особняко́м);

трыма́цца а. ад іншых — держа́ться отде́льно (особняко́м) от други́х;

2. (независимо от других) отде́льно, осо́бо;

разгле́дзець гэ́та пыта́нне а. — рассмотре́ть э́тот вопро́с отде́льно (осо́бо)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)