дзе́тка, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м. і н.; ДМ ‑тцы, Т ‑ай, ж.; Р мн. ‑так.
Разм. Ласкавая назва дзіцяці. На дзядзінцы, агароджаным высокім; мурамі, гуляла куча дзетак. Гартны. / у знач. зваротка. — Збегай, дзетка, да дзядзькі Мікодыма, няхай прыйдзе сюды, — прастагнала старая. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замілава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад замілаваць.
2. у знач. прым. Які знаходзіцца ў стане замілавання; расчулены. Сядзіць і курыць — ён [дрывасек] замілаваны, Спакойна ў лесе для яго душы. Кірэенка. // Які выражае замілаванне. Замілаваны погляд. // Поўны замілавання. — Якія мілыя дзеткі, — замілаваным голасам хваліла старая. Няхай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
інжы́р, ‑а і ‑у, м.
1. ‑а. Паўднёвае пладовае дрэва сямейства тутавых; фігавае дрэва, смакоўніца.
2. ‑у. Салодкі мясісты плод гэтага дрэва; фіга, смоква, вінная ягада. / у знач. зб. У гэты час старая служанка прынесла віно і драўляную талерку з сушаным інжырам і рознымі яшчэ прысмакамі. Самуйлёнак.
[Перс.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разве́дзены, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад развесці.
2. у знач. прым. Пра таго, хто развёўся, у каго скасаваны шлюб. Старая дзеўка... Разведзенаю быць і то, мабыць, не так горка. Марціновіч.
3. у знач. прым. Які растварыўся; раствораны. Разведзены цукар. // З дабаўленнем вады; разбаўлены. Разведзены спірт.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ху́стка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
Кусок тканіны ці вязанага палатна, часцей квадратнай формы, які завязваецца на галаву, шыю ці накідваецца на плечы. Як толькі сцямнела, Аня пакінула хустку і ціха выйшла з хаты. Мележ. Старая на хвіліну змоўкла, перавязала хустку на галаве. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шамаце́ць, ‑мачу, ‑маціш, ‑маціць; незак.
Шапацець, шумець. Вакол, ападаючы, шамацела лісце, угары маркотна, цягуча шумеў густы вецер. Мележ. // чым. Утвараць лёгкі шум, шорах, кратаючы, рухаючы што‑н., чым‑н. Чуваць было, як Зянькевіч шамаціць паперай. П. Ткачоў. За акном паціху шамацела апошнімі лісцямі старая ліпа. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мацёра ’свіння, якая гадуе вывадак парасят’ (Сцяц., Сцяшк., Маш., Сл. ПЗБ, ТС; слуц., Нар. словатв.; мядз., Нар. сл.; навагр., Жыв. сл.; маз., З нар. сл.), ’старая бульбіна, выкапаная разам з маладой’ (Сцяшк., Сцяц., Сл. ПЗБ), ’гладкая мажная жанчына’ (ТС). З польск. maciora ’тс’. Гл. таксама ма́церка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пе́сня ж., в разн. знач. пе́сня; песнь;
◊ до́ўгая п. — до́лгая пе́сня;
лебядзі́ная п. — лебеди́ная пе́сня;
яго́ п. спе́та — его́ пе́сня спе́та;
стара́я п. — ста́рая пе́сня;
цягну́ць (спява́ць) адну́ і ту́ю ж (усё ту́ю ж) ~ню — тяну́ть (петь) одну́ и ту же (всё ту же) пе́сню;
яка́я п., такі́я і ско́кі — посл. какова́ погу́дка, такова́ и пля́ска;
з ~ні сло́ва не вы́кінеш — погов. из пе́сни сло́ва не вы́кинешь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
БЕ́ЛІЦА,
Лукаўскі канал, рака ў Беларусі, у Рагачоўскім і Жлобінскім р-нах Гомельскай вобл. Левы прыток Добасны (бас. Дняпра). Пачынаецца за 1,2 км на ПдЗ ад в. Старая Кашара Рагачоўскага р-на, упадае ў Добасну за 2 км на ПдУ ад в. Малевічы Жлобінскага р-на. Даўж. 31 км. Пл. вадазбору 197 км. Рэчышча каналізаванае, прытокі — меліярац. каналы працягласцю 168 км.
т. 3, с. 78
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Бабі́зна 1 ’спадчына ад бабулі’ (Нас., Гарэц., Др.-Падб.). Укр. баби́зна, польск. babizna ’тс’. Утварэнне ад ба́ба 1 (гл.) суфіксам ‑izna (параўн. otьčizna), які выступаў з абстрактным значэннем, што часта канкрэтызавалася (і тады націск пераходзіў на першы склад суфікса ‑izna). Утварэнне babizna 1, як бачым, ёсць толькі ў некаторых слав. мовах.
Бабі́зна 2 ’вялікі баязлівец’, ’высакарослая жанчына’ (Нас.). Суф. ‑izna ўтвараў абстрактныя і калектыўныя назоўнікі, што часта канкрэтызаваліся, а ў некаторых мовах атрымлівалі і пейаратыўнае значэнне (параўн. і ст.-польск. mężczyzna — калектыўны назоўнік, які пазней стаў азначаць адну асобу; Брукнер, 327). Бел. слову дакладна адпавядаюць: чэш. babizna ’агідная, брыдкая, злосная баба, старая жанчына’, славац. babižna, babizeň ’старая або агідная жанчына, баба’. Аб пейаратыўнай функцыі ‑izna гл. Оберпфальцэр, Rod, 157.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)