замяні́ць, -мяню́, -ме́ніш, -ме́ніць; -ме́нены; зак., каго-што.
1. кім-чым. Узяць, скарыстаць, паставіць узамен другога.
З. сакратара новым.
2. Заняць чыё-н. месца, стаўшы раўнацэнным яму.
Сястра замяніла яму памерлую маці.
3. З’явіцца на змену каму-, чаму-н.
Песня заменіць сум.
4. Выпадкова ці наўмысна ўзяць чужую рэч замест сваёй, падмяніць.
З. галошы.
|| незак. заме́ньваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. заме́на, -ы, мн. -ы, -ме́н, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
гарну́ць, гарну́, го́рнеш, го́рне; гарні́; незак., каго-што.
1. Выцягваць, выграбаць што-н. дробнае, збіраючы ў адно месца.
Г. бульбу з печы.
2. перан. Набываць надта многа чаго-н. для сябе; прагна хапаць.
Ён горне да сябе ўсё.
3. Пяшчотна прыхіляць, туліць да сябе.
Маці гарнула сына да грудзей.
Ведаю, куды ты горнеш (перан.: схіляеш думку, справу).
4. Прыцягваць, прывабліваць (разм.).
Тэатр гарнуў і вабіў моладзь.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Ма́цене, ма́цяне ’сын ці дачка з фізічнымі рысамі або з рысамі характару маткі’ (калінк., Мат. Гом.; Янк. 1). Да ма́ці (гл.). Утворана пры дапамозе суфікса ‑ěn‑ (параўн. літ. ‑én‑as, лат. ‑ę̄ns: brolë́nas, brãlę̄ns ’сын брата’) і ‑е для ўтварэння назваў маладых істот. Гл. таксама Сцяцко, Афікс. наз., 152.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гаро́тны, ‑ая, ‑ае.
Які церпіць, перажывае гора; няшчасны (пра чалавека). [Наталля Пятроўна] гаварыла многа і так горача, што, напэўна, пераканала гаротную маці, што няма хвароб, якія не вылечваюцца. Шамякін. // Поўны гора, нястач; бедны, цяжкі. Гаротная доля. Гаротнае жыццё. // Які выражае гора, выкліканы горам. Доўгі-доўгі час у вачах Андрэя стаяла гаротная постаць маці. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адне́кнуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Разм. Аднакр. да аднеквацца. — Нічога мне не трэба, — аднекнулася маці. — Хіба ж галодная ці голая? Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзяву́ха, ‑і, ДМ ‑вусе, ж.
Разм. Пра непаўналетнюю, але рослую мажную дзяўчыну. — Параспешчвала іх маці: такія, пане мой, дзявухі! Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жа́ласлівасць, ‑і, ж.
Уласцівасць жаласлівага; пачуццё жаласці. Калі ўначы снілася што-небудзь з дзяцінства, тады агорвала жаласлівасць да ціхай маці. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саскле́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Абл. Азябнуць, змерзнуць. Ссінееш, бывала, сасклееш на холадзе, а даклікацца ў хату маці не можа. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
універма́г, ‑а, м.
Універсальны магазін. Дзіцячы універмаг. □ Маці пляскае рукамі і тут жа, ва універмагу, пачынае выбіраць хлопчыку іншы абутак. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
win over
перакана́ць, схілі́ць на свой бок
Mary won her mother over to her side — Мары́я схілі́ла ма́ці на свой бок
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)