маста́к, ‑а, м.
1. Творчы работнік у галіне выяўленчага мастацтва (жывапісец, графік, скульптар). Мастак-дэкаратар. Мастак-карыкатурыст. □ Пакуль мастак піша партрэт Роліча, я размаўляю з старым рыбаком. В. Вольскі.
2. Чалавек, які творыць у галіне мастацтва, літаратуры. Мастак слова. □ Чорны — раманіст-эпік, мастак-мысліцель, мастак-інтэлектуаліст. Для яго адным з важнейшых прынцыпаў быў прынцып гістарызму. Дзюбайла.
3. Пра таго, хто дасягнуў высокай дасканаласці ў якой‑н. справе. [Сушылаў] не толькі ўмеў паляваць і рыбачыць, але і гатаваць быў мастак. Шамякін. [Глеб:] — Гаварыць ты не мастак, гэта я ведаю, а думаць над сваім жыцыём кожны павінен. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
на́ват, часціца.
1. Ужываецца для ўзмацнення сэнсавай выразнасці слоў і словазлучэнняў (ставіцца перад словамі, да якіх адносіцца). Паветра было такое чыстае, што не мігацелі нават далёкія агні. Карпаў. Шчыра кажучы, новая будыніна падабалася хлопцам нават больш, чым хата. С. Александровіч.
2. у знач. далучальнага злучніка. Далучае члены сказа і сказы, якія выступаюць у якасці паказчыка самай высокай ступені чаго‑н. Хата-чытальня была перапоўнена. Людзі стаялі ў калідоры, нават на вуліцы каля адчыненых [акон]. Паслядовіч. Раптам сцішылася прырода, замерла. Нават вяз не варухнецца на беразе, нават паветра застыла. Ваданосаў.
•••
І не думай (нават) гл. думаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падазрава́ць, ‑раю, ‑раеш, ‑рае; ‑раём, ‑раяце і ‑ваю, ‑ваеш, ‑вае; незак.
1. каго, у чым і без дап. Лічыць вінаватым у якіх‑н. дрэнных, недазволеных учынках, мець падазрэнне на каго‑н. Падазраваць у крадзяжы. □ [Вера:] Што, не давяраеш? І мяне ў шкодніцтве падазраеш? Крапіва. О, ёсць майстры падазраваць, глухую варожасць падаграваць! Вярцінскі.
2. што, аб чым, з дадан. сказам. Думаць, дагадвацца. Ганна і не падазравала, што важныя падзеі чакаюць яе ў гэты дзень. Лупсякоў. Недзе ж жыў чалавек, вучыўся, працаваў — пражыў на свеце дваццаць, сорак год, а ты і не падазраваў аб яго існаванні. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хай, часціца і злучн.
Разм.
1. часціца. Тое, што і няхай (у 1–3 знач.). Хай злыдні над намі скрыгочуць зубамі — Любі сваю ніву, свой край. Купала.
2. злучн. Тое, што і няхай (у 4 знач.).. Чалавеку заўсёды хочацца думаць аб прыемным, хай нават прыемнага адна кропля. Каршукоў.
•••
Не ў гнеў (крыўду) хай будзе сказана гл. быць.
Хай адсохнуць (у мяне) рукі і ногі гл. адсохнуць.
Хай ён (яна, яно) згарыць гл. згарэць.
Хай сабе гл. сабе.
Хай яно гарам гарыць гл. гарэць.
Хай яно запаветрае гл. запаветраць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
полага́ть несов.
1. (предполагать) меркава́ць; (считать) лічы́ць; (думать) ду́маць;
я полага́ю, что сде́лаю рабо́ту в срок я мярку́ю (ду́маю, лічу́), што зраблю́ рабо́ту ў тэ́рмін;
как вы полага́ете? як вы мярку́еце (ду́маеце, лі́чыце)?;
полага́ть кого́-л. больны́м офиц. лічы́ць каго́-не́будзь хво́рым;
полага́ть свои́м до́лгом уст. лічы́ць сваі́м абавя́зкам;
не полага́л я в нём тако́й пры́ти! не ду́маў я, што ў яго́ такі́ спрыт!;
на́до полага́ть вводн. сл. трэ́ба ду́маць;
2. уст. (класть) кла́сці; (возлагать) усклада́ць;
полага́ть нача́ло чему́-л. уст. кла́сці пача́так чаму́-не́будзь.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Ба́йбас ’бялізны чалавек, гультай’ (Касп.), байбо́с ’бялізны, нязграбны мужчына’ (Нас.), ба́йбус ’бялізны, нязграбны чалавек, гультай’ (Шат., Гарэц., Янк. БП, Др.-Падб., Бяльк., Сцяц.), ’дурань’ (Сцяц.). Рус. ба́йбус, бе́йбус ’лянівы’, бе́йбас ’дурань’, укр. бе́йбас ’дурань, вялікі нехлямяжы чалавек’ (таксама бе́льбас, бе́лбас). Паводле Фасмера, 1, 145, запазычанне (у другой частцы выразу дыял. форма тур. baš ’галава’). Але зыходзячы з укр. паралельных форм бе́льбас, бе́лбас, можна думаць і пра сувязь з рус. балбе́с (да гэтага гл. Фасмер, 1, 114): параўн. змену ва ўкр. дыялектах: лʼ → й.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вэ́длік ’сноп’ (Сцяшк. МГ). Слова не зусім яснае па паходжанню. У іншых крыніцах яго няма, няма і ў суседніх мовах (рус., укр., польск.). Можна толькі прывесці некаторыя меркаванні наконт магчымасці этымалагізавання. У бел. мове ёсць слова мэ́длік (з шматлікімі фанетычнымі і марфалагічнымі варыянтамі; гл. ДАБМ, 874–877, № 286), якое азначае ’малая ўкладка снапоў у полі’. Можна думаць, што вэ́длік узнікла дысіміляцыяй з мэ́длік (м — л > в — л), а значэнне ’сноп’ (калі сапраўды такое ёсць) развілося з ’малой укладкі снапоў’ (’малая ўкладка снапоў > сноп’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
opinion [əˈpɪnjən] n.
1. ду́мка, по́гляд, меркава́нне, перакана́нне;
in my opinion на маю́ ду́мку, на мой по́гляд, па-мо́йму;
be of the opinion that… fml меркава́ць/лічы́ць/ду́маць, што…;
public opinion грама́дская ду́мка;
a matter of opinion спрэ́чнае пыта́нне
2. заключэ́нне спецыялі́ста; экспе́ртнае заключэ́нне;
have a high/low opinion of smb./smth. быць высо́кай/невысо́кай ду́мкі аб кім-н./чым-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
brain1 [breɪn] n.
1. мозг;
brain cells мазгавы́я кле́ткі
2. pl. brains мазгі́ (страва)
3. звыч. pl. ро́зум; разумо́выя здо́льнасці; інтэле́кт;
Use your brains! Падумай!;
You need brains as well as brawn to do the job. Для гэтай працы вам патрэбна не толькі сіла, але і мазгі.
4. infml разу́мны/мазгаві́ты чалаве́к
♦
have smth. on the brain infml пастая́нна ду́маць аб не́чым
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
судзі́ць, суджу́, су́дзіш, су́дзіць; су́джаны; незак.
1. аб кім-чым, пра каго-што, па кім-чым і без дап. Рабіць вывад адносна каго-, чаго-н.; меркаваць пра каго-, што-н., думаць, разважаць.
С. аб літаратуры.
С. пра каго-н. па рабоце.
2. каго-што. Разглядаць чыю-н. справу ў судовым парадку, а таксама ў таварыскім судзе.
С. злодзея.
3. каго-што, пра каго-што. Ацэньваць каго-, што-н., ганіць, дакараць у чым-н.
За добрую справу не судзяць.
4. каго-што і без дап. У спартыўных спаборніцтвах: сачыць за выкананнем правіл гульні і вырашаць спрэчныя пытанні.
С. футбольны матч.
5. (таксама зак.), што каму або без дап. Прадвызначаць (-ачыць) (пра што-н. непрадбачанае, што не залежыць ад волі чалавека).
Не судзіў лёс яму больш пажыць і зрабіць.
6. судзі́(це) (звычайна са словамі «сам», «самі»), Ужыв. ў знач.: рашай (це).
Судзі сам, як далей паступіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)