Кады́к ’выгнутая храстковая частка гартані ў мужчын’ (БРС, ТСБМ). Паводле даных КЭС, слова ведаюць у розных раёнах Мінскай, Гродзенскай, Брэсцкай, Віцебскай абласцей, але статус яго ў гаворках няясны. Вядомае рус. мове, дзе лічыцца запазычаннем з тат.kadyk ’моцны, цвёрды, які выступае’, гэта этымалогія часоў Бернекера і Праабражэнскага з’яўляецца прымальнай з-за адсутнасці больш абгрунтаванай. Бел., як можна меркаваць па розных значэннях слова кадык у рус. гаворках ’рот, горла, чэрава і інш.’, з’яўляецца запазычаннем.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Tam deest avaro, quod habet, quam quod non habet
Скупому ў аднолькавай ступені не хапае і таго, чаго не мае, і таго, што ў яго ёсць.
Скупому в равной мере недостаёт и того, чего не имеет, и того, что у него есть.
бел. Вочы страхачэ, а рукі грабачэ. Прагнаму заўсёды мала. 3 горла валіцца, а ён ніяк не здаволіцца ‒ усё пхае і пхае.
рус. Убогий во многом нуждается, а скупой во всём. Убого го одна нужда гнетёт, скупого две (убожество и скупость).
фр. Les avares font nécessité de tout (Скупые во всём нуждаются).
англ. He is not poor that has little, but he who desires much (Беден не тот, кто имеет мало, а кто желает много).
нем. Der Geizhals hat den Knopf auf dem Beutel (Жадный имеет на кошельке кнопку). Der Geizige ist allwegarm (Жадный ‒ самый бедный).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
На момант задыхнуцца пры пападанні ў дыхальнае горла чаго‑н. (часцінак ежы, вады і пад.). Жанчына зухавата выпіла і папярхнулася.Асіпенка.Верка кашляе — папярхнулася малаком.Жычка.//перан. Змоўкнуць на паўслове ад збянтэжанасці, замяшання і пад. — Куды мне! Удар мой — што твой аўтамат: грукату многа, а вынік... Валянцін Адамавіч папярхнуўся на паўслове.Шамякін.— Дазвольце... — нешта хацеў .. [старшыня] сказаць і папярхнуўся.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
trap
[træp]1.
n.
1) сіло́n., па́стка f.
2) Figur. по́дступ -у m., па́стка f.
3) Sl.го́рлаn.
Shut your trap! — Заткні́ гло́тку!
2.
v.t. (-pp-)
1) лавіць у сіло́або́ па́стку
2) настаўля́ць сіло́, па́стку
•
- traps
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
potąd
1. да гэтага месца; дасюль;
2. да гэтага часу; дагэтуль;
mam tego potąd! разм. я сыты гэтым па горла!
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
подступа́ть к го́родувоен. падступа́ць да го́рада;
к нему́ и не подступа́й да яго́ і не падыхо́дзь;
слёзы подступа́ют к го́рлу слёзы падступа́юць да го́рла;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зява́цьIнесов., разг. зева́ть;
з. фігу́ру за фігу́рай — шахм. зева́ть фигу́ру за фигу́рой
зява́цьIIнесов., обл. (громко кричать) ора́ть, зева́ть;
з. на ўсё го́рла — ора́ть (зева́ть) во всё го́рло
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падкаці́цца, ‑качуся, ‑коцішся, ‑коціцца; зак.
1. Коцячыся, наблізіцца. Да ног Каваля падкацілася пустое вядро, ён адкінуў яго.Савіцкі.// Закаціцца куды‑н., пад што‑н. Мячык падкаціўся пад ганак.
2.перан.Разм. Хутка падысці, падбегчы да каго‑, чаго‑н. Макар, я ўжо ўзяў білеты, — падкаціўся да мяне круглячок Шаевіч.Сабаленка.Да.. [Шыковіча] падкаціўся Гамбіцкі, выхапіў з кішэні вялікую хустку, абмахнуў ёю твар.Шамякін.
3.перан. Аб раптоўным пачуцці болю, жаласлівасці і пад. У дзеда Талаша задрыжалі рукі і ногі, і востры боль падкаціўся к самаму сэрцу.Колас.Слёзы бяссілля падкаціліся да горла.Шахавец.
4.перан.Разм. Лісліва звярнуцца да каго-небудзь, дамагаючыся чаго‑н. Злодзей і ашуканец, чалавек без сумлення і сораму, .. [Халуста] хутка і так спрытна падкаціўся да пана, што стаў яго першым дарадчыкам.Чарнышэвіч.// Падлашчыцца да жанчыны. [Матушка:] — [Панна Людміла] цяпер тут, у пісара. Вечарам у пісара бліны будуць. Вось вы і падкаціцеся да яе. Яна дзяўчына сімпатычная.Колас.
•••
Ком падкаціўся да горлагл. ком.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жа́льба, ‑ы, ж.
1. Смутак, туга, бедаванне. «Вось і ўсё, — з жальбай паглядзеўшы на школу, падумала былая настаўніца, — больш мне сюды ніколі не прыйсці, не сустрэцца з гаманлівай дзетварой».Шчарбатаў.Шчырасць бабулі і гэтыя яе слёзы ўзрушылі Андрыяна. Нейкая жальба падступала да горла, перашкаджала гаварыць.Марціновіч.
2. Скарга, нараканне. Здаецца, усё разумее Люба, але больш маўчыць, як бы носіць у сабе затоеную жальбу і крыўду на кагосьці, вядомага толькі ёй.Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
звар’яце́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
1. Захварэць на псіхічнае расстройства, страціць розум. Значна пазней Павел даведаўся, што Сеня звар’яцеў у вронкаўскай адзіночцы.Брыль.Калі суседка даведалася, што гэта быў яе сын, яна звар’яцела, доўга блукала па горадзе, а потым бясследна знікла.Гурскі.
2.Разм. Страціць развагу, раз’юшыцца, ашалець. Гаспадар спужаўся, пачуўшы пра немцаў, а гаспадыня зусім звар’яцела: крычыць немым голасам на ўсю вуліцу і гатова горла мне перагрызці за карову.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)