◎ Пало́й ’вада, якая з’яўляецца ў час адлігі над лёдам, верхаводка’ (Бір. Дзярж.), ’лівень’ (Сл. ПЗБ). Рус. полой ’глыбокая лагчына, дзе ў паводку застойваеца вада’, укр. полій ’верхаводка, вада над лёдам’, ст.-рус. полой ’глыбокая прырэчная лагчына, дзе ў паводку застойваецца вада; рукаў ракі’, серб.-харв. nÓAÓj ’пойма; мелкае месца, мель; перакат’. Прасл. polojь. Ад politicliti (гл. ліць) з суф. -6 і апафоніяй у корані.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жываво́д ’крыніца’ (саліг., Нар. словатв., 108). Складанне з кампанентаў жыв‑, ‑а‑ (< ‑о‑), вод‑ (вада); параўн. рус. живая вода ’крынічная, праточная вада’. Гл. жываток.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прыто́чны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да прытока, прытоку; прытокавы. Прыточнае паветра. Прыточная вада.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ручаёвы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да ручая, уласцівы яму. Ручаёвая вада. Ручаёвы перазвон.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нарза́н
(кабард. nart-sane = напітак казачнага племені наргаў)
вуглякіслая мінеральная вада.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
гусь, -і, мн. гу́сі, -е́й, ж.
Дзікая і свойская вадаплаўная птушка з доўгай шыяй.
Як з гусі вада (таксама перан.: нічога не дзейнічае).
|| памянш.-ласк. гу́ска, -і, ДМ -сцы, мн. -і, -сак, ж.
|| прым. гусі́ны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
муці́цца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., му́ціцца; незак.
Рабіцца мутным (пра вадкасць).
Вада ў ручаі муціцца.
|| зак. замуці́цца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -му́ціцца і памуці́цца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -му́ціцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
збег, -у, м.
1. гл. збегчы.
2. Месца, паглыбленне, па якім збягае вада.
Стаць на самым збегу вады.
3. Спалучэнне, злучэнне (спец.).
З. зычных гукаў.
◊
Збег акалічнасцей — абставіны, якія склаліся пэўным чынам, ход падзей, які абумовіў што-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адлі́цца¹, 1 і 2 ас. не ўжыв., адалье́цца і адліе́цца; зак.
Пра вадкасць: часткова выліцца.
Вада з карыта адлілася.
|| незак. адліва́цца, -а́ецца.
◊
Адальюцца слёзы чые і каму — хто-н. паплаціцца за ўчыненае каму-н. зло, крыўду і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
схлы́нуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -не; зак.
1. Хлынуўшы, сцячы.
Вада схлынула.
2. перан. Пра вялікую масу людзей: адначасова пайсці аднекуль.
Натоўп схлынуў праз 30 хвілін.
3. перан. Скончыцца, мінуцца.
Толькі назаўтра схлынула навала тэлефонных званкоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)