Стрэ́лка 1 ‘невялікая страла’, ‘указальнік (у тым ліку ў гадзінніку)’ (ТСБМ, Ласт., Байк. і Некр.; Стан.), ‘вага ў студні з жураўлём’ (мазыр., ДАБМ, камент., 809), ‘пяро цыбулі, якое дае насенне’ (бых., Янк.; маладз., Гіл.; Барад., Сл. ПЗБ, ТС, Ян., Шатал.), ‘адростак пяра пасля лінькі птушак’ (бярэз., Сл. ПЗБ; мін., Шатал.), ‘тыльны надкапытны сустаў у жывёл, косць гэтага сустава’ (Сл. ПЗБ), ‘прамежак у капытах жывёлы’ (Сл. ПЗБ), ‘ніз капыта ў каня’ (ТС), ‘лядзяш’ (хойн., Шатал.; калінк., Сл. ПЗБ; Мат. Гом.; хойн., Шатал.), стрылкы́ ‘насенне сланечніка’ (Сл. Брэс.). Памяншальнае ад страла 1 (гл.), намінацыі на аснове знешняга падабенства.
Стрэ́лка 2 ‘страказа’ (ТСБМ, Ласт., Байк. і Некр., Касп., Нік. Очерки; рас., Шатал.; в.-дзв., смарг., паст., даўг., Сл. ПЗБ; ЛА, 1, Стан.), стрэ́лашніца ‘тс’ (Жд. 1). Да папярэдняга слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
właściwy
właściw|y
1. адпаведны, належны;
2. уласцівы; характэрны;
3. сапраўдны;
ciężar ~y фіз. удзельная вага;
~e znaczenie — прамое значэнне;
~a władza — сапраўдная ўлада;
~y człowiek na ~ym miejscu прык. чалавек на сваім месцы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
beef
[bi:f]
1.
n., pl. beeves
1) я́лавіца f.; малады́ бычо́к ці вол
2) я́лавічына f. (мя́са)
3) informal сі́ла f., му́скул -а m.; ду́жасьць f.
4) informal вага́, ця́жкасьць f.
5) Sl. жальба́, ска́рга f.; нарака́ньне n.
2.
v.i., Sl.
го́ласна нарака́ць
3.
v.t.
выко́рмваць або́ забіва́ць на мя́са
•
- to beef up
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Пераво́д 1 ’соламя — падоўжная бэлька, якая кладзецца на сохі; доўгае тонкае бервяно, на якое кладуць прымітыўныя кроквы — крукі’ (б.-каш., ЛА, 4; Касп.), ’бэлька ў столі’ (паўн.-усх., Бломкв.), ’бервяно ў апошнім вянку зруба над бэлькамі’ (Мат. Маг.), піряводзіна, пераводзіна, пераводзень ’вага ў студні з жураўлём’ (сен., рэч., ДАБМ, камент., 809), ’верхняя перакладзіна ў ткацкім варштаце, якая змацоўвае яго’ (Касп.). Стараж.-рус. прѣводъ, превод ’скляпенне’, перевод (1230 г.), ст.-рус. переводина (1696 г.) ’перавод’, рус. паўн. перево́д, перево́дина, перево́день, перево́док ’бэлька — апора падлогі ці столі; перавод’. Да пера- і ве́сці (гл.), хаця матывацыя наймення застаецца няяснай. Параўн. тлумачэнне лексемы переводина — бэлька ў крытым двары, “якую можна пераводзіць, перакідваць” — ? (СРНГ, 26, 53).
Пераво́д 2 ’знішчэнне, ’смерць’, пераво́дная ’знішчальная сіла’ (Нас.). Да пераве́сці (гл.). Параўн. рус. бранск., арл. перевести́ ’пахаваць каго-небудзь са звонам’, ярасл. ’пашкодзіць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
gross
[groʊs]
1.
adj.
1) уве́сь, по́ўны; бру́та, валавы́
gross receipts — валавы́ прыбы́так
gross weight — вага́ бру́та
2) ве́льмі благі́, вялі́кі (памы́лка)
3) грубія́нскі, вульга́рны
4) ве́льмі сы́ты, таўсты́ (чалаве́к)
5) густы́, зьбі́ты (за́расьнік)
2.
n.
1)
а) цэ́лая су́ма; уся́ ко́лькасьць
б) Obsol. бо́льшая ча́стка, бальшыня́
2) 12 ту́зінаў, 144 шту́кі
•
- in the gross
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
цяжа́р м
1. (вага чаго-н) Schwére f -, Gewícht n -(e)s, -e;
сі́ла цяжа́ру фіз Schwérkraft f -;
цэнтр цяжа́ру фіз Schwérpunkt m -(e)s, -e;
2. спарт Gewícht n;
падыма́нне цяжа́раў Gewíchtheben n -s;
3. (груз тс перан) Last f -, -en, Wucht f -, -en, Bürde f -, -n;
цяжа́р турбо́т Sórgenlast f;
цяжа́р до́казаў юрыд die Wucht [die Last] der Bewéise
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
кало́да 1, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. Кароткае тоўстае бервяно. [Мядзведзіца] пераварочвала старыя, трухлявыя калоды, заваленыя бураломам, і ў чорнай вільготнай глебе заўсёды знаходзіла пад імі мноства тлустых лічынак, чарвей і слімакоў. В. Вольскі. Калоды звязалі браты адну з адной і зрабілі моцны плыт. Якімовіч. // Абрубак тоўстага бервяна, прыстасаваны для якіх‑н. гаспадарчых або бытавых патрэб. [Гаспадар] сядзеў у адной бялізне на калодзе перад лямпаю і круціў папяросу. Чорны. У дашчанай майстэрні Ігнась з грукатам і лёскатам выпростваў на калодзе вялікія лісты бляхі. Мурашка. // перан. Разм. пагард. Пра непаваротлівага, нязграбная чалавека.
2. Вулей, зроблены з камля дуплістага дрэва. Пасека, якая налічвала не больш дваццаці вулляў, старасвецкіх калод, знаходзілася за садам і ўпіралася ў малады сасняк. Пестрак. Старасвецкі гэты вулей — выдзеўбаную дубовую калоду — прывыклі бачыць на сасне. Навуменка.
•••
Цераз пень калоду гл. пень.
кало́да 2, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Камплект ігральных карт. [Ліза і Наталля] дасталі з-за люстэрка растрыбушаную, як вага, калоду карт і варажылі. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ула́сны
1. éigen, Éigen-;
ула́сны дом Éigenheim n -s, -e, éigenes Haus;
пачуццё ула́снай го́днасці Sélbstgefühl n -(e)s, -e;
ва ула́сным сэ́нсе сло́ва im éigentlichen Sínne, im Wórtsinne;
ва ула́сныя ру́кі zu (éigenen) Händen; persönlich (уласна);
імя ула́снае грам Éigenname m -ns, -n;
ула́сная вага́ Éigengewicht n -(e)s, -e;
2. матэм echt;
ула́снае значэ́нне Éigenwert m -(e)s, -e
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Ка́пар 1, капёр ’металічная або драўляная канструкцыя (козлы) для забівання паляў’ (ТСБМ, Сцяшк., Федар. Рук.; КЭС, лаг.), лельч. ка́пар, ка́пор ’вага ў студні з жураўлём’ (Нар. сл., ДАБМ). Рус. копёр, капер, укр. копе́р, ка́пар, польск. kafar. Мяркуюць, што гэта запазычанне з ням. Käpfer ’галоўка бруса’, з с.-н.-ням. kepere ці з гал. keper (Фасмер, 2, 318; Шанскі, 2 (К), 303–304). Аб запазычанні ст.-бел. капаръ, капоръ са ст.-польск. kafar гл. Булыка, Запаз., 139, і Корчыц, Дасл. (Гродна), 31. Гл. таксама ЕСУМ, 2, 407 і 566.
Ка́пар 2 ’дзіцячая або жаночая цёплая шапка прамавугольнага пакрою з завязкамі пад падбародкам’ (ТСБМ, Інстр. I; полац. ДАБМ), капе́р (докш., ДАБМ). Рус. ка́пар, ка́пор і роднасныя: укр. капа, ст.-польск. kapa ’спецыяльнае прыстасаванне для закрывання галавы ад укусаў пчол’, в.-луж. kapa, khapa ’чапец, каптур’, славен. kápa ’пакрыццё галавы’, серб.-харв. ка̏па ’від шапкі’, балг. капа ’шапка’. Лексема капар запазычана з гал. kaper ’шапка’ < гал. kap, якое з італ. capparo, capero < познелац. cappa ’накрыццё галавы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
weigh [weɪ] v.
1. узва́жваць; ва́жыць;
How much do you weigh? Якая ў вас вага?
2. мець вагу́, значэ́нне; уплыва́ць;
It weighs heavily against us. Гэта не на нашу карысць.
♦
weigh anchor падніма́ць я́кар;
weigh one’s words узва́жваць ко́жнае сло́ва
weigh down [ˌweɪˈdaʊn] phr. v.
1. прыгнята́ць
2. перава́жваць, абцяжа́рваць; гнуць
weigh upon [ˌweɪəˈpɒn] phr. v. =
weigh downweigh in [ˌweɪˈɪn] phr. v.
1. sport узва́жвацца (да або пасля спаборніцтваў)
2. (with) infml уступа́ць у спрэ́чку або́ ў спабо́рніцтва
weigh up [ˌweɪˈʌp] phr. v.
1. узва́жваць, ацэ́ньваць;
weigh up the pros and cons узва́жваць усе́ «за» і «су́праць»
2. падыма́ць (карабель з дна)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)