1) у артылерыі элемент артылерыйскага боепрыпасу патроннага і паасобнага зараджання, танкасценны метал. стакан для размяшчэння парахавога зараду, сродкаў запальвання і інш. Для танкавай артылерыі часта вырабляюць з саставаў, якія поўнасцю або часткова згараюць у час стрэлу.
2) гільза стралковай зброі падобна па канструкцыі на гільзу артыл. патрона. Бываюць латунныя, стальныя, кардонныя (для паляўнічай зброі).
3) гільза ў тэхніцы — пустацелая зменная цыліндрычная ўстаўка поршневых цеплавых рухавікоў (унутры гільзы перамяшчаецца поршань). Вырабляюць з чыгуну, устанаўліваюць у блок-картэрах рухавікоў з алюмініевых сплаваў.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГІМЕНАГАСТРА́ЛЬНЫЯ
(Hymenogastrales),
парадак базідыяльных грыбоў з групы парадкаў гастэраміцэтаў. Вядома 210 відаў. Растуць усюды. На Беларусі 6 відаў. Найб. пашыраны рызапагон (каранёвец) жаўтаваты (Rhizopogon luteolus), малавядомы ядомы грыб. Гіменагастральныя ў асноўным глебавыя сапратрофы, многія мікарызаўтваральнікі, ёсць паразіты.
Пладовыя целы падземныя або выступаюць на паверхні, часцей сядзячыя або на ножцы, клубне-, яйца- ці шарападобныя. Глеба мясістая, потым храсткавата-студзяністая, без капіліцыю, са шматлікімі камерамі рознай формы (агаляецца даволі рана). Першасная абалонка (перыдый) аднаслойная, другасная — двух-, шматслойная. Базідыі з 1—8 спорамі нераўнамерна размешчаны па сценках камер або сабраны ў пучкі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
рагавы́I (состоящий из рогового вещества, сделанный из рога) рогово́й;
акуля́ры ў рагаво́й апра́ве — очки́ в рогово́й опра́ве;
○ ~ва́я абало́нка — анат. рогова́я оболо́чка;
~ва́я падма́нка — мин. рогова́я обма́нка
рагавы́II (находящийся на углу) углово́й;
р. дом — углово́й дом
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
саркале́ма
(ад гр. sarks, -rkos = мяса + lemma = скурка)
біял. тонкая абалонка, якая пакрывае гладкія, папярочна-паласатыя і сардэчныя мышачныя валокны, садзейнічае іх скарачэнню, а таксама выконвае ахоўную функцыю.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
capsule
[ˈkæpsəl]1.
n.
1) Med. ка́псула f.
2) Bot. насе́нная каро́бачка
3) Anat.абало́нка(напр. рагава́я, сьлізі́стая)
2.
adj.
сьці́слы, скаро́чаны
a capsule history of Miensk — сьці́слая гісто́рыя Ме́нску
3.
v.t.
зьмяшча́ць у ка́псулы
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Балонкі ’перапонкі на нагах вадаплаўных птушак’ (Інстр. II). Гэта слова адносіцца да прасл.bólna, bolnь, якое мела шмат значэнняў: ’перапонка, плеўка, верхні слой, мяккая кара, скурка і да т. п.’ (рус.болона́, бо́лонь, укр.боло́на, польск.błona, чэш.blána, славен.blána і г. д.). Слав. слова лічыцца ідэнтычным па паходжанню з прасл.bolna і г. д. ’паляна, луг’ (гл. бало́на2) і з’яўляецца роднасным з літ.bálnas ’белы’, грэч.φολίς луска’. Бернекер, 69; Фасмер, 1, 189; Траўтман, 25; Слаўскі, 1, 37. Параўн. блонка. Гл. яшчэ абалонка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
атмасфе́ра
(ад гр. atmos = дыханне + sphaire = сфера, шар)
1) газападобная абалонка вакол Зямлі і некаторых іншых планет;
2) перан. настрой і ўзаемаадносіны ў калектыве (напр. таварыская а.);
3) фіз. адзінка вымярэння ціску газаў (напр. ціск у пяць атмасфер).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
апла́тка
(польск. opłatek, ад лац. oblatum = ахвераванае)
1) аладачка з прэснага цеста, якая выкарыстоўваецца католікамі і пратэстантамі пры прычасці;
2) абалонка з крухмальнага цеста або жэлаціну для парашковых лякарстваў; капсула.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
іры́с
(гр. iris = радуга)
1) радужная абалонка вока;
2) сорт цукерак у выглядзе плітачак карычневага колеру, якія робяцца з малака, цукру і патакі;
3) суканыя каляровыя ніткі для вышывання, вязання.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АТМАСФЕ́РА ПЛАНЕ́Т,
знешняя газавая абалонка планет Сонечнай сістэмы. Фарміраванне атмасферы планет звязана з эвалюцыяй планеты; структура, дынаміка і хім. састаў вызначаюцца месцазнаходжаннем планеты, яе масай і параметрамі руху. Сярод зямной групы планет атмасферу маюць Зямля, Венера, Марс; практычна пазбаўлены газавай абалонкі Меркурый, а таксама Месяц.
У атмасферы Зямлі асн. кампанентамі з’яўляюцца азот і кісларод, у атмасферах Венеры і Марса — вуглякіслы газ (95%). Планеты-гіганты маюць магутныя вадародна-геліевыя атмасферы з метанам і аміякам. Даследаванне структуры, саставу і дынамікі атмасферы планет праводзяць з дапамогай касм. апаратаў «Месяц», «Венера», «Марс», «Марынер», «Вікінг», «Вояджэр» і інш.