Verbum

майда́н

1. Абгароджанае або неабгароджанае месца для жывёлы ў полі або ў лесе, каля дома (Брэсц. ДАБМ, к. 232).

2. Месца, дзе знаходзіліся прамысловыя збудаванні лясных або рыбных промыслаў (Стол.), дзе выганялі дзёгаць і выпальвалі кавальскі вугаль (Бых. Рам. 1912, 3, Краснап. Бяльк., Слаўг.); яма, дзе гналі смалу (Мін. губ. Зял. 1864, 119). Тое ж майда́нак (раён Белавежскай пушчы, Гродз.).

3. Шырокая прастора; вялікая гала (Стол.).

4. Незабудаванае месца ў населеных пунктах, дзе збіраецца народ, дзе адбываецца гандаль; зборны пункт; узвышанае месца, узгорак (Пінскі пав. Булг. 196).

5. Вялікі абшар ворнай зямлі (Нясв.).

6. Зарослы хмызняком роў (Міласл. Бяльк.).

7. Вялікі двор у маёнтку (Ваўк. Сцяшк.).

□ в. Майда́н Бых. (Рам. 1912, 3), ур. Майдан (лес) каля в. Беражцы Жытк., ур. Майдан (поле на месцы асушанага балота) каля в. Чарнякоўка Слаўг.

валато́ўка

1. Магільны курган бронзавага веку; вялікі прыродны ўзгорак (БРС). Тое ж валотаўка (Віц., Пол., Алякс. 59).

2. Земляны капец, які некалі замяняў кіламетравы слуп (Барыс. Расія, т. 9, 401).

□ с. Волатава каля Гомеля (Расія, т. 9, 537).

дзе́даўшчына Месца, дзе жыў дзед; дзедава ўладанне; спадчына пасля дзеда (БРС). Тое ж дзе́даўка, дзядзе́ўе (Слаўг.), дзедніна (Нас. АУ), дзе́дзіна (Нас. АУ).

□ ур. Дзе́даўка (сенажаць) каля в. Церахоўка Слаўг., с. Дзедзіна Себеж. пав. (Рам. Мат.), в. Дзе́даўка Жытк.

каўры́га Цвёрдая, дзірваністая скіба на абложным ворыве; засохлы кавалак зямлі на раллі; сухі камяк гразі; заледзянелы снежны камяк (Рэч., Слаўг.). Тое ж каўры́жжа (Рэч., Слаўг.), каўры́жына (Слаўг., Стол.), каўры́гышча, каўры́чына (Слаўг.).

□ ур. Каўры́жына (поле) каля в. Кароцічы Стол.

пескава́тка Месца на лузе з пясчаным намывам (Слаўг.).

□ ур. Пескава́тка (заліўны луг на пр. б. р. Проні) каля в. Улукі Слаўг., якое падзяляецца на Ма́лая Пескаватка, Вялікая Пескаватка, Блізкая Пескаватка і Дальняя Пескаватка; вул. Пескавацкая (1803) у Віцебску.

пясо́к

1. Сыпучыя крупінкі цвёрдых мінералаў (БРС).

2. Пясчанае месца; пясчаная неўрадлівая глеба; пясчаны бархан на полі (БРС). Тое ж пе́сак, пясчура́, пясчы́шча (Слаўг.), пясчуга́ (Слаўг., Стаўбц.).

□ ур. Пяскоў лог каля г. Гомеля (К., 1837), в. Пясочнае Кап.

ста́рыца Старое рэчышча ракі; водны рукаў (БРС). Тое ж старарэчышча (Слаўг.), ста́рка, стары́к, (Падняпроўе), стару́ха (Макс., 197), ста́рац, стары́к (Жытк.), стары́к (БРС).

□ ур. Ста́рац каля в. Беражцы Жытк., Стары́к (заліў р. Дняпра) Бых., Стары́к (заліў р. Сажа) Слаўг.

вы́ган

1. Абгароджаная дарога, па якой ганяюць жывёлу на пашу (Жытк., Рэч., Стол.).

2. Месца, каля населенага пункта, дзе пастух збірае статак; блізкі выпас (паўсям.). Тое ж пята́к, кру́жала (Слаўг.).

3. Абгароджанае месца для жывёлы ў полі або ў лесе летам (Бабр., Слон., Стол.).

4. Паша (БРС). Тое ж вуган (Палессе), па́жа (Слаўг., Слуцк.), на́паля, на́паль, па́ста, па́ства, па́сцінне, пасёба, пашоба, пашчоба, па́шчаванне, поле (Слаўг.).

5. Абгароджаная дарожка, праезд ад вуліцы да двара, да хаты (Слаўг.).

□ ур. Выган каля в. Бабры Лід., Выган (вуліца) у Слаўгарадзе.

навіна́

1. Новае поле, цаліна на месцы расцяробу або ўзаранай сенажаці (Віц. Нік. 1895, Кобр., Крыч., Нар., Рэч., Сал., Слаўг., Ст.-дар., Стол.). Тое ж наві́на (Ст.-дар., Хойн.), наві́нка (Слаўг.).

2. Даўно неаранае поле, аблога (БРС).

3. Новае месца пасялення (Слаўг., Слуцк. Мал. 118). Тое ж наваса́ды (Лемц. Айк.). Тое ж наві́нка, навя́к (Слаўг.).

4. Новы ўраджай (Слаўг.).

□ вул. Навіна́ ў в. Трасліўка Слаўг., ур. Наві́ны каля в. Чарсвяны Уш., Наві́нка — частка в. Кулікоўка Слаўг., ур. Наві́нка (поле) каля в. Кульшычы Слаўг., в. Наві́нка Гом.

азяро́д

1. Скразны вецер, пройма (Кар.).

2. Пераплёт на слупах, зроблены з жэрдзя для прасушкі снапоў збожжа, сушэння сена, траў, бульбоўніку; месца, дзе стаіць такое прыстасаванне (БРС).

□ в. Азяроды Мядз. (Лемц. Айк.), ур. Пад азерада́мі каля в. Яскавічы Сал.