зарабі́ць, ‑раблю, ‑робіш, ‑робіць; зак., што, чаго і без дап.
1. Набыць работай, атрымаць за работу; запрацаваць. Зарабіць працадзень. □ Пярэчыць Міця не мог. Ён першы згадзіўся з Косцем наладзіць пераправу цераз раку, каб зарабіць грошай.Курто.
2.Разм. Заслужыць, атрымаць за сваю дзейнасць. Зарабіць падзяку. Зарабіць пяцёрку па геаграфіі.
3.Разм. Падвергнуцца фізічнаму ўздзеянню, пакаранню. Зарабіць па руках. Зарабіць па карку. Зарабіць бізуна.
•••
Зарабіць на арэхі (на абаранкі) — заслужыць пакаранне за якую‑н. правіннасць.
Зарабіць, як Заблоцкі на мыле — пацярпець няўдачу, страціць больш, чым атрымаць карысці (у якой‑н. справе, гандлёвай здзелцы і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
успе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Змагчы зрабіць што‑н. своечасова, у тэрмін. За свае дваццаць шэсць год.. [Кастусь Каліноўскі] ўспеў зрабіць многае.С. Александровіч.І посуд Алеся прыбрала, І ўспела схадзіць на раку.Калачынскі.// Прыйсці ў які‑н. стан за які‑н. час. Малако ўспее за дзень скіснуць.// Прыбыць куды‑н. у час, не спазніцца. [Брадзнік:] — Няма калі чакаць, бабуля.. Дадому трэба дабірацца.. — Даедзеце шчэ, успееце.Кандрусевіч.
•••
Не ўспець (што‑н. зрабіць) як... — тое, што і не паспець (што‑н. зрабіць) як... (гл. паспець 2). [Жанчына:] — Вы яшчэ і падняцца не ўспееце, як .. [гаспадар] можа вярнуцца.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
überfließen
I überfließen
*vi(s) пераліва́цца (цераз край)
von Lob ~ — сы́паць пахвала́мі
von Gemüt ~ — расчу́ліцца
die Ánschauungen flíeßen ineinánder über — по́гляды супада́юць
II überflíeßen
*vt заліва́ць (што-н.), разліва́цца (пра раку)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
to flow into — уплыва́ць, уцяка́ць, уліва́цца (пра раку́)
2) лёгка спада́ць, сплыва́ць (пра валасы́, во́пратку)
3) быць бага́тым або́ по́ўным празь верх
4) прыбыва́ць; падыма́цца (пра прыплы́ў)
2.
v.t.
ліць; заліва́ць, затапля́ць
3.
n.
1) плынь f. (ракі́), цячэ́ньне n.
flow of blood — крывацёк -у m.
2) пато́к -у m. (і сьлёзаў, сло́ваў); струме́нь -я m., руча́й-я́m.
3) прыплы́ў, прылі́ў -ву m. (мо́ра)
4) паво́дка f., разьлі́ў -ву m.
the flows of the Nile — разьлі́вы Ні́лу
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Се́жа ‘сетка, якой перагароджваюць раку’ (Бяльк., Жд. 1; уздз., Сл. ПЗБ), ‘перагародка на рацэ, на вузкіх праходах пры спадзе вады, закота’ (шальч., Сл. ПЗБ; Дэмб. 2), ‘стаўная сетка ў выглядзе мяшка з крылом’ (мёрск., ЖНС), ‘рыбны садок на рацэ’ (Гарб.), ‘засада на зайца, дзіка і мядзведзя’ (Пятк. 2), сеж ‘сежа’ (Дэмб. 2), сі́жа (у рыбалоўстве) (мсцісл., Янк. 3.), ст.-бел.сеж ‘перагародка на рацэ’ (Статут 1588 г.). Укр.се́жа, сіе́жа, сяжа́, сьіж ‘тын на рацэ для лоўлі рыбы’, рус.се́жа ‘сетка або прыстасаванне на рацэ для лоўлі рыбы’, ст.-рус.сѣжа ‘рыбалоўная сетка’, серб.-харв.сје̋ђа ‘прыстасаванне для лоўлі рыбы’. Прасл.*sědja, ад асновы *sěd‑ (гл. сесці), першапачаткова ‘сядзенне’, параўн. славен.seja ‘пасяджэнне’. Параўноўваюць з літ.per‑séda ‘закота для лоўлі рыбы’, sédžia ‘куль у рыбалоўнай закоце’, лат.sêža ‘сядзенне’; гл. Буга, Rinkt., 1, 481; Фрэнкель, 770; Фасмер, 3, 591; ЕСУМ, 5, 496.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
empty
[ˈempti]1.
adj.
1) паро́жны, паро́жні, пусты́(ку́бак)
2) паро́жны, во́льны, незаня́ты (дом, пако́й)
3) вы́гружаны, паро́жны (карабе́ль)
2.
v.t.
апаражня́ць, спаражня́ць; выліва́ць, высыпа́ць
3.
v.i.
1) апаражня́цца, пусьце́ць (пра за́лю)
2) упада́ць, уліва́цца, уцяка́ць (пра раку́)
•
- an empty promise
- empty of dreams
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ГУКАПЕРАЙМА́ННЕ,
анаматапея, 1) у мовазнаўстве ўмоўная імітацыя тых ці іншых гукаў рэчаіснасці фанет. сродкамі пэўнай мовы (напр.: «ква-ква», «мяў», «цік-так»). Умоўнасць выяўляецца ў тым, што адно і тое ж гучанне ў кожнай мове перадаецца па-свойму: па-беларуску певень крычыць «кукарэку», па-англійску cock-a-doodle-doo. Карэнныя гукапераймальнікі-выклічнікі з’яўляюцца асновай ўтварэння шматлікіх слоў у мове, у першую чаргу дзеясловаў: «кукарэку < кукарэкаць < кукарэканне», «бух < бухаць < буханне < выбух < выбухны» і г.д. 2) У паэзіі імітацыя з дапамогай гукаў мовы тых ці іншых прыродных гукаў. Дасягаецца і назапашваннем гукапераймальных слоў, і падборам слоў з аднароднымі, блізкімі гукамі. Інструментоўка на асобныя (перш за ўсё зычныя) гукі можа асацыятыўна ўзнаўляць свіст, грукат грому, шум і рокат вадаспаду: «У горных жорнах перацёрты, // Па схіле, як па латаку, // Паток ссыпаўся, распасцёрты, // І ніцма падаў у раку» (М.Лужанін).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
працячы́, ‑цячэ; ‑цякуць; пр. працёк, ‑цякла, ‑цякло, зак.
1. Прайсці дзе‑н. сваім цячэннем (пра раку, ручай). Заўтра сотні ў пустыні Праменістых рэк працякуць.Панчанка.
2. Пранікнуць, прасачыцца (пра ваду, вадкасць). Вада працякла ў лодку./убезас.ужыв.Тут пахла сырымі анучамі, венікамі. Сцены аблупленыя, на столі вялікі руды круг — працякло са страхі.Арабей.
3. Перастаць затрымліваць ваду ці іншую вадкасць. Чайнік працёк. Страха працякла.
4. Прайсці, мінуць (пра час, падзеі). Наша маленства працякло задоўга да Вялікай Айчыннай вайны.Грамовіч.Шмат гадоў працякло З таго слаўнага дня, Як на нашай зямлі Заяснела вясна.Журба.
•••
Многа вады працякло (ўцякло) — многа прайшло часу, змен.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Пасяліцца, размясціцца дзе‑н. або на якой‑н. прасторы. Рассяліўся род шчаслівы На ўсю шостую зямлі!Гілевіч.У хуткім часе ўсе мы рассяліліся па кватэрах. Я атрымаў пакой у службовым сутарэнным памяшканні на двары тэатра.Сяргейчык.// Распаўсюдзіцца на якой‑н. тэрыторыі (пра раслін, жывёл). І бур’ян парос. Як хутка ён рассяліўся, рассеяўся па ўсім двары, па ўсёй вёсцы...Сачанка.Патомства гэтых баброў рассялілася па рэчцы Варонеж і перабралася на раку Усманку.В. Вольскі.
2. Пасяліцца асобна адзін ад аднаго. Хоць і вялізная матчына хата, Покуль расселяцца, ў ёй цеснавата.Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)