3) вага́ гру́зу (карабля́), грузападыма́льнасьць f.
2.
v.t.
1) грузі́ць, нагружа́ць
2) абцяжа́рваць
II[ˈbɜ:rdən]
n.
1) тэ́ма f., гало́ўная ду́мка
2) прыпе́ў -ву m., рэфрэ́н -у m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
нагру́зкаж
1. (дзеянне) Beláden n -s, Verláden n -s;
2.камерц (груз) Last f -, -en, Ládung f -, -en;
3.тэх Belástung f -, -en, Beánspruchung f -, -en;
працава́ць з по́ўнай нагру́зкай voll áusgelastet sein;
4. (колькасцьработы, ступеньзанятасці) Belástung f -, -en; Stúndensoll n - і -s (настаўніка)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
няёмка,
1.Прысл.да няёмкі.
2.безас.узнач.вык. Пра адчуванне нязручнасці, невыгоды, выкліканых чым‑н. [Сімону] было няёмка сядзець на крэсле, ножкі якога груз ні ў зямлю.Самуйлёнак.
3.безас.узнач.вык., каму. Пра пачуццё ніякаватасці, збянтэжанасці, сораму, якое перажывае хто‑н. Хлопцы моўчкі ішлі следам за дырэктарам. Ім было няёмка перад Мікалаем Пятровічам за Апанаса, за тое, што ён уцёк.Нядзведскі.Люба не прывыкла саромецца сваёй адзежы, а цяпер ёй стала няёмка.Чорны.//зінф. Аб усведамленні няёмкасці зрабіць што‑н. — Я не пайшла да дырэктара, бо менш ведаю яго!.. — успыхнула Дзіміна. — Пятру таксама няёмка ўмешвацца.Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ванта́жыцца ’сур’ёзна, не на жарт бароцца’ (Мядзв.). Можна вылучыць некалькі версій, звязваемых з рознымі значэннямі гэтага слова. Рус.вантажиться, вантажничать ’адводзіць шмат часу заляцанням’ (адкуль вальтажиться ’тс’), укр.вантаж ’карысць, выгада’ да франц.avantager ’садзейнічаць; павялічваць долю’ (Фасмер, 1, 270); параўн. польск. (у сярэднія вякі) awantaż ’даход, набытак’. Укр.вантаж, вантага ’груз’, вантажити ’грузіць’. Рудніцкі (1, 309) услед за Шавялёвым (ZfslPh, 23, 146–167) выводзіць з ватага, тлумачачы ‑н‑ як аргатычны інфікс; параўн. рус.ватажаться ’вадзіцца’ (Дабр., 53). Гэту версію аспрэчвае Краўчук (ВЯ, 1968, 4, 130), які схіляецца да думкі, што зыходным значэннем укр.вантажити было ’звязваць, абмотваць, загортваць’, вантажити да вантух ’вялікі мех, грубае палатно для запакоўкі’. З апошняй версіі і трэба, відаць, выводзіць бел.вантажыцца з развіццём значэння ’звязвацца > вазіцца > бароцца’.
адна з іберыйска-каўказскіх моў (абхаза-адыгская група). Пашырана пераважна ў Абхазіі і некаторых краінах Бл. Усходу. Мае 2 дыялекты: абжуйскі (аснова літ. мовы) і бзыбскі, блізкія да абазінскай мовы.
Фанетыка багатая сістэмай зычных (58) пры наяўнасці 2 галосных фанем («а», «ы»). Націск інтэнсіўны, нефіксаваны. Граматычны лад аглюцінатыўна-сінтэтычны. У марфалогіі няма сістэмы скланення; структура дзеяслова вызначаецца мноствам грамат. катэгорый. Пісьменства створана ў 1862 на рус., у 1928 на лац. аснове, у 1938 пераведзена на груз., з 1954 — на рус. графіку.
Літ.:
Ломтатидзе К.В. Абхазский язык // Языки народов СССР. М., 1967. Т. 4.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АБАШЫ́ДЗЕ Іраклій Вісарыёнавіч
(23.11.1909, г. Хоні, Грузія — 13.1. 1992),
грузінскі паэт.Акад.АН Грузіі (1960). Герой Сац. Працы (1979). Скончыў Тбіліскі ун-т (1931). У 1966—92 гал. рэдактар Груз. Энцыклапедыі. Асн. тэмы творчасці — Грузія ў мінулым і сучасным, лёс мастацтва, грамадзянскі абавязак паэта. Аўтар зб-каў паэзіі «Набліжэнне» (1966), «І гэтыя песні — маёй Грузіі» (1971), «Радзіма» (1973), «Вятры ў даліне Рыёні» (1979), цыклаў вершаў «Па слядах Руставелі» (1959), «Палесціна, Палесціна» (прэмія імя Ш.Руставелі 1966), літ.-крыт. артыкулаў (зб. «За высокае майстэрства», 1959). За цыкл «У палымянай Індыі» і кн. «Па дарогах Індыі» Міжнар. прэмія імя Дж.Нэру 1972.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ДАВІТАШВІ́ЛІ Георгій Міхайлавіч
(27.2.1893, Баку — 4.7.1966),
грузінскі акцёр. Нар.арт. Грузіі (1934). Вучыўся ў школе сцэн. мастацтва ў Пецярбургу (1913—15). У 1915 выступаў у т-рах Таганрога, Уладзікаўказа, Баку, Батумі, з 1920 у драм. т-ры ў Тбілісі (цяпер Груз. т-р імя Ш.Руставелі). Яго творчасць вызначалася вял.сцэн. культурай, мяккай, высакароднай манерай выканання, рамантычнай узнёсласцю. Сярод роляў: Міндзія («Ламара» паводле Важы Пшавелы), Гелахсан («Тэтнульд» Ш.Дадыяні), Гарсія Лорка («Алькасар» Г.Мдывані), Гадуноў («Вялікі гасудар» У.Салаўёва), Захар Бардзін («Ворагі» М.Горкага), Гамлет (аднайм. п’еса У.Шэкспіра), Франц Моар («Разбойнікі» Ф.Шылера). Здымаўся ў кіно. Дзярж. прэмія СССР 1946.