штоме́сячны
1. (происходящий каждый месяц) ежеме́сячный;
~нае авансава́нне — ежеме́сячное аванси́рование;
2. (производимый по месяцам) поме́сячный;
~ная зарпла́та — поме́сячная зарпла́та
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адпускны́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае дачыненне да водпуску. Адпускны месяц. Адпускны білет.
2. у знач. наз. адпускны́я, ‑ых. Зарплата за водпуск. Атрымаць адпускныя.
•••
Адпускная цана гл. цана.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надхма́р’е, ‑я, н.
Месца, прастора над хмарамі. Выглянуў месяц з надхмар’я. А. Александровіч. У надхмар’і дзесь раўлі маторы, мільгацелі ў дыме галубы. Русецкі.
•••
Лунаць у надхмар’і гл. лунаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перавы́барны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і перавыбарчы. [Галоўны тэхнолаг] літаральна за дзень да перавыбарнага сходу раптам па камандзіроўцы выехаў на месяц на Яраслаўскі аўтамабільны завод і зблытаў усе карты. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зарэкамендава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак., каго.
Паказаць, праявіць сябе з якога‑н., звычайна станоўчага, боку. Дубовік, які толькі месяц яшчэ працуе на пагрузцы, зарэкамендаваў сябе .. як сумленны работнік. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сенажа́рнік ‘месяц ліпень’ (Сцяшк. Сл.). Складанае слова з се́на (гл.) і жа́рыць — тут ‘прыпякаць, смажыць, пражыць’, параўн. разм. сонца жа́рыць (= пячэ), аформленае суфіксам ‑нік, і тлумачэнне: (“заўс’оды су́шаць і звоз’ац’ с’е́но”).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
празыва́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Насіць імя, назву, прозвішча; звацца. [Стрыбульскі:] — Дзейнічае тут партызанскі атрад. Празываецца «Дзед з барадою». Мележ. Кожны месяц настае маладзік перад нядзеляю, — маладзіковай празываецца тая нядзеля. Баранавых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прасме́рдлы, ‑ая, ‑ае.
Які насыціўся непрыемным пахам; прасмярдзелы. На гэтай прасмердлай дзёгцем і конскім потам станцыі, воляй-няволяй прыдзецца марнець і сохнуць прынамсі цэлы месяц, а то і болей. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АСТРА́ЛЬНЫЯ КУ́ЛЬТЫ,
пакланенне нябесным свяцілам і з’явам. Вядомыя ў рознай ступені ўсім народам. Былі найб. распаўсюджаны ў Стараж. Двухрэччы, Егіпце і Стараж. Індыі, дзе храмы адначасова служылі і абсерваторыямі. У вавілонскай рэлігіі Месяц і 5 бачных няўзброеным вокам планет былі абвешчаны багамі і атрымалі ўласныя назвы (Сім — Месяц, Шамаш — Сонца, Мадрук — Юпітэр, Іштар — Венера, Нергал — Марс, Набу — Меркурый, Нінургу — Сатурн; пра Уран і Нептун народы стараж. свету не ведалі. На аснове астральных культаў у вавілонскай рэлігіі ўзніклі астралогія, варажба і рэліг. прароцтвы. Адлюстраваннем астральных культаў у хрысціянстве з’яўляюцца легенды пра віфлеемскую зорку і сем зорак у Апакаліпсісе.
т. 2, с. 49
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АТМАСФЕ́РА ПЛАНЕ́Т,
знешняя газавая абалонка планет Сонечнай сістэмы. Фарміраванне атмасферы планет звязана з эвалюцыяй планеты; структура, дынаміка і хім. састаў вызначаюцца месцазнаходжаннем планеты, яе масай і параметрамі руху. Сярод зямной групы планет атмасферу маюць Зямля, Венера, Марс; практычна пазбаўлены газавай абалонкі Меркурый, а таксама Месяц.
У атмасферы Зямлі асн. кампанентамі з’яўляюцца азот і кісларод, у атмасферах Венеры і Марса — вуглякіслы газ (95%). Планеты-гіганты маюць магутныя вадародна-геліевыя атмасферы з метанам і аміякам. Даследаванне структуры, саставу і дынамікі атмасферы планет праводзяць з дапамогай касм. апаратаў «Месяц», «Венера», «Марс», «Марынер», «Вікінг», «Вояджэр» і інш.
т. 2, с. 76
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)