мемарыя́льны
(лац. memorialis = памятны)
які служыць для ўвекавечання памяці якой-н. асобы або падзеі (напр. м-ая дошка, м. комплекс).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
кляно́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да клёна. Кляновы ліст. // Зроблены з клёну. Кляновая лыжка. Кляновая дошка.
2. у знач. наз. кляно́выя, ‑ых. Сямейства дрэў і кустоў, да якога адносяцца клён, явар, чарнаклён і інш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АКВАТЫ́НТА
(італьян. acguatinta),
тэхнічная разнавіднасць гравюры, у якой метал. дошка пратраўліваецца праз прыліплы да яе асфальтавы або каніфольны пыл. У акватынце дасягаюцца маляўнічыя эфекты, блізкія да тонавага малюнку. Выкарыстоўваецца ў спалучэнні са штрыхаваным афортам, узбагачаючы яго танальнымі і фактурнымі адценнямі. У бел. мастацтве выкарыстоўваецца з 17 ст. (асобныя творы Л. і А.Тарасевічаў). У 19 ст. значна пацеснена літаграфіяй.
т. 1, с. 189
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Стальні́ца ‘верхняя дошка, крышка стала’ (ТСБМ, Янк. 1), ‘дошчачка, на якой рэжуць сала, мяса, крышаць капусту і інш.’ (Сл. ПЗБ), ‘дошка столі’ (Янк. 1), стольні́ца ‘шуфляда ў стале’ (ТС), столны́ця, столнэ́ца ‘паверхня стала’, ‘шуфляда ў стале’, ‘дошчачка, на якой рэжуць гародніну, мяса’ (Сл. Брэс.). Дэрыват ад прым. *стольны < стол з суф. ‑іц(а).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пло́шка 1 ’бакавая частка ткацкага станка’ (брагін., Мат. Гом.), рус. арх. плашка ’кухонная дошка, кружок’. Са словазлучэння плоская дошка ў выніку семантычнай кандэнсацыі.
◎ Плошка 2 ’вялікая плоская лыжка, якой аграбалі рой пчол’. У выніку пераносу значэння (пад уплывам лексемы плоскі) з прасл. *ploskу ’плоскі, плыткі сасуд, міска’, якое было запазычана на Балканах з раманскіх дыялектаў, куды трапіла з герм. *flaskö, ці з ст.-в.-ням. fiaska са значэннем ’бутэлька’ (Трубачоў, Ремссл. терм., 293–294).
◎ Плошка 3 ’раздвоеная частка [у выглядзе дошкі], рыльца, на якое набіваліся сашнікі’ (Смул.). Да плаха, (гл.). Карэннае ‑о‑ пад уплывам лексемы дошка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пашырэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. пашыраць — пашырыць; дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. пашырацца — пашырыцца. Пашырэнне вопыту наватараў. Пашырэнне вытворчасці. Пашырэнне культурных сувязей.
2. Пашыраная частка чаго‑н. Дошка з пашырэннем. Труба з пашырэннем.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
масці́на, ‑ы, ж.
Дошка або бервяно ў насціле моста. Масціны былі мокрымі. Яны не скрыпелі пад нагамі, як у пагодлівы дзень. Можна было прайсці масток і не заўважыць, каб пад ім не гаманіла, не шумела рака. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стальні́ца, ‑ы, ж.
1. Верхняя дошка, крышка стала. А паставілі посуд — Стальніца Увагнулася, просіць падпоры. Калачынскі. На стальніцы ляжаць тонкія скрылёчкі ружовага сала. Лужанін.
2. Абл. Шуфляда стала. [Мама:] — Брусок, Міша, у стальніцы вазьмі. Я косы панясу. Мыслівец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
табуля́тар
(ад лац. tabula = дошка, табліца)
1) вылічальная машына для аўтаматычнай апрацоўкі інфармацыі;
2) прыстасаванне ў пішучых машынках для друкавання табліц.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Масці́на ’дошка або бервяно ў насціле моста’ (ТСБМ). Рус. наўг., валаг., ярасл., арханг. мости́на ’тс’. Да мост (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)