2.па каго-што, а таксама з інф. Прыехаць з якой-н. мэтай.
З. па дзяцей.
З. развітацца.
3. Пад’ехаць не прама, аб’язджаючы.
З. з левага боку.
З. наперад.
4. Едучы, апынуцца далёка або не там, дзе трэба.
З. на край свету.
З. у гразь.
5.каму ў што, па чым і без дап. Ударыць каго-н. (разм., груб.).
З. у вуха.
|| незак.заязджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз.зае́зд, -у, М -дзе, м. (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сярэ́дні, -яя, -яе.
1. Які знаходзіцца ў сярэдзіне, паміж якімі-н. крайнімі пунктамі, велічынямі і пад.; прамежкавы.
Сярэдняе цячэнне ракі.
С. ўзрост.
2. Які ўяўляе сабой велічыню, атрыманую дзяленнем сумы некалькіх велічынь на іх колькасць.
Сярэдняя зарплата за год.
Сярэдняя вага.
Сярэдняя хуткасць цягніка.
Сярэдняе (наз.) арыфметычнае.
3. Пасрэдны; ні добры, ні благі.
С. студэнт.
Сярэднія поспехі.
4. Не вышэй звычайнага ўзроўню, нормы.
Сярэднія патрабаванні.
Чалавек сярэдняга росту.
○
Сярэдняе вуха — поласць за барабаннай перапонкай, перад унутраным вухам.
◊
Вышэй (ніжэй) сярэдняга — вышэй (ніжэй) якой-н. нормы.
У сярэднім — зыходзячы з сярэдніх велічынь, паказчыкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ГЛО́ТКА,
пярэдні аддзел стрававальнага тракту і дыхальных шляхоў чалавека і пазваночных жывёл, злучае поласць рота і носа з гартанню і страваводам. У чалавека размешчана на ўзроўні 6 верхніх шыйных пазванкоў. У глотцы адрозніваюць 3 аддзелы: насаглотку (злучаецца праз яўстахіеву трубу з барабаннай поласцю сярэдняга вуха), ротаглотку і гартанаглотку. Сценкі глоткі маюць 4 абалонкі: слізістую, фіброзную, мышачную, вонкавую, злучальнатканкавую. Лімфоідная тканка слізістай абалонкі ўтварае глотачнае лімфаэпітэліяльнае кольца з 6 міндалін. Асн. функцыя глоткі — правядзенне стравы ў стрававод. У беспазваночных жывёл глотка — пярэдні аддзел кішкі, якім яны захопліваюць ежу.
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
падра́жнівацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм.
1. Дражніцца час ад часу. То той, то другі з гасцей стараліся памагчы настаўніцы ўзяць за вуха непакорлівага, але ён вылузваўся, уцякаў і падражніваўся: — Кароткія ў вас рукі.Колас.
2. Даваць падставу каму‑н. спадзявацца на што‑н. [Рымша:] — Ён, мусіць, толькі з ёю падражніваецца, а сам цэліць да Загароўскай падабрацца...Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прымяша́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што і чаго.
Змешваючы, дадаць у што‑н., да чаго‑н. — Бадыльнік, ведаеш, у ступе[Сцяпан] стаўчэ, тады прымяшае лісту, і махорка што называецца.Чарнышэвіч.— Пуд жытняга соладу... А яшчэ лепш, калі прымяшаць ячменю, — шаптаў, як вялікую тайну, на вуха Рэйтану стары Сядура.Лобан.//перан.Разм. Замяшаць, уцягнуць у што‑н. каго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Разбудзіць у кім‑н. мацнейшую ахвоту рабіць што‑н. Прысеў цвыркун на прыпечку, Зайграў цвыркун у скрыпачку. Смыкам водзіць ён з-за вуха, Разахвоціў нават муху. Не сцярпела муха тая І ўжо ножкай выбівае.Хведаровіч.
2. Прымусіць страціць ахвоту, жаданне рабіць што‑н. Разахвоціць ісці ў кіно.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ву́шмала, ву́шмъла ’пра чалавека (звычайна пра хлопчыка) з насунутай на вочы шапкай’ (мядз., міёр., Малько, вусн. паведамл., З нар. сл.), ву́шмалы ’вушы’ («дам па вушмалах», КСП). Падабенства да літ.ãšmalas ’рукавіца з футра’, нягледзячы на семантычную аддаленасць, прымушае бачыць тут запазычанне, аднак сувязь з ву́ха, ву́шы не выклікае сумнення; экспрэсіўным характарам слова, відаць, тлумачыцца рэдкая суфіксацыя (інфікс ‑ма‑, як у таўсма́ты < тоўсты, параўн. вушлаты).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лабіры́нт
(лац. labyrinthus, ад гр. labyrinthos)
1) складанае, заблытанае размяшчэнне памяшканняў, пераходаў, дарог і інш.;
2) перан. складанае спалучэнне, перапляценне чаго-н. (напр. л. думак);
3) анат. унутраная частка вуха.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Берегись собаки (т. е. будь осторожен, внимателен).
бел. Трымай вуха востра. Калі баішся сабакі, то палку на яго знойдзеш. Старожа лепей варожы. Хто аглядаецца, той не каецца. Ястраб у небе ‒ куры ў бульбу.
рус. Держи ухо востро. Собаку мани, а палку держи. Дружиться дружись, а за саблю держись. Не всякому верь, запирай крепче дверь. Берегися бед, пока их нет. Левой рукой мосол кажи, а в правой руке плеть держи.
фр. Gare au chien! (Берегись собаки!).
англ. Beware the dog (Бойся собаки).
нем. Die Ohren spitzen (Навострить уши). Augen und Ohren aufhalten (Открыть/держать открытыми глаза и уши).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)