АДУЛЯ́Р

(ад назвы радовішча ў гарах Адула ў Швейцарыі),

мінерал, адносна чыстая разнавіднасць артаклазу. Бясколерны, паўпразрысты да празрыстага. Трапляецца ў выглядзе крышталёў, часта ўтварае друзы. Характэрны для кварцавых жылаў альпійскага тыпу, сустракаецца ў пегматытах, рудных жылах. Адуляр з ірызацыяй у блакітнавата-сініх тонах (месяцавы камень) — каштоўны камень. Выкарыстоўваецца ў шкляной і керамічнай вытв-сці.

т. 1, с. 140

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БЕГЕТРЫ́Я

(ісп. behetría),

вольная сялянская абшчына ў Іспаніі ў сярэднія вякі. Была пашырана гал. чынам у перыяд Рэканкісты ў Кастыліі і Леоне. Мела самакіраванне, права выбіраць (мяняць) сеньёра і інш. Члены бегетрыі неслі вайсковую службу ў сеньёра ці караля ў час войнаў, былі звязаны з сеньёрам адносна невял. павіннасцямі. Пасля Рэканкісты бегетрыя паступова знікла.

т. 2, с. 370

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

алгебраі́чны

(ад алгебра)

які мае дачыненне да алгебры;

а-ая функцыя — функцыя, звязаная з незалежнай пераменнай велічынёй алгебраічным ураўненнем;

а-ае ўраўненне — ураўненне, кожная частка якога з’яўляецца мнагачленам адносна невядомых лічбаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Ву́сцілка (БРС), ву́сцелка і высці́лка ’вусцілка’ (КСТ), укр. устілка ’тс’. Ад усціла́ць, высцілаць, гл. сцялі́ць; адносна націску параўн. ву́стаўка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пальні́ца ’палавіца, масніца’ (Бяльк., Мат. Гом.), пальнічьі‑ на ’тс’ (Сл. ПЗБ). Да пол ’падлога’. Адносна л’ параўн. рус. напольный.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ *Прабо́іч, прабоін ’прабойнік’ (ТС). Дэрыват ад прабіць з суф. nomina instrument! ‑іч. Адносна словаўтварэння гл. Сцяцко, Афікс. наз., 45.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

tough [tʌf] adj.

1. цвёрды, жо́рсткі, тугі́, пру́ткі (пра рэчы);

as tough as leather цвёрды як падэ́шва (пра мяса)

2. мо́цны, ду́жы, выно́слівы

3. ця́жкі

4. жо́рсткі, гру́бы, суро́вы (пра праблему, пытанне, падарожжа);

take a to ugh line (with smb.) рабі́ць жо́рсткія за́хады (адносна каго-н.)

5. infml (on) няўда́лы, не шчаслі́вы;

It was tough on him. Яму давялося цяжка;

That’s tough! Якая няўдача!; Як не пашанцавала!;

be/get tough (with smb.) прыма́ць цвёрдае рашэ́нне, рабі́ць жо́рсткія за́хады (адносна каго-н.);

a tough customer infml нелаго́дны, незгаво́рлівы чалаве́к

♦

a tough nut to crack, a tough row to hoe ця́жкая зада́ча; арэ́шак не па зуба́х;

tough luck! вось як не пашанцава́ла!

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

orient

1. [ˈɔrient]

n. Poet.

усхо́д -у m.

Orient — Усхо́д -у m. (краі́ны Азіі)

2.

adj.

1) Poet. усхо́дні

2) сьве́тлы; бліску́чы

3. [ɔriˈent]

v.

1) надава́ць патрэ́бны кіру́нак адно́сна бако́ў сьве́ту, арыентава́ць; ста́віць буды́нак тва́рам на ўсхо́д

2) знахо́дзіць кіру́нак

to orient oneself — арыентава́цца

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

фра́за

(гр. phrasis = выраз, моўны зварот)

1) інтанацыйна аформленае спалучэнне слоў, якое выражае думку (напр. вымавіць фразу);

2) перан. напышлівы, беззмястоўны выраз (напр. пустая ф.);

3) муз. невялікая і адносна закончаная частка мелодыі (напр. музычная ф.).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

арыентава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., каго-што.

1. Даваць магчымасць вызначыць сваё становішча на мясцовасці або кірунак свайго руху. // Надаваць патрэбны кірунак (карце, прыладзе і пад.) адносна напрамкаў свету. Арыентаваць касмічны лятальны апарат.

2. перан. Памагаць каму‑н. разабрацца ў чым‑н. Арыентаваць у пытаннях палітыкі.

3. перан.; на каго-што. Ставіць перад кім‑, чым‑н. пэўную мэту, задачу; указваць каму‑н. кірунак далейшай дзейнасці. Выказванне Янкі Купалы пра зборнік «На этапах» арыентавала даследчыкаў уважліва і чула адносіцца да твораў заходнебеларускага паэта [Максіма Танка]. У. Калеснік.

[Ад фр. orienter.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)