ЛАГ

(ад галанд. log адлегласць),

1) навігацыйная прылада для вымярэння скорасці руху карабля (судна) і пройдзенай ім адлегласці.

Найб. пашыраны Л., якія вымяраюць скорасць руху адносна вады. Яны бываюць механічныя (з крыльчаткай, якая верціцца ў вадзе пры руху судна), гідрадынамічныя (заснаваныя на залежнасці паміж скорасцю і ціскам патоку вады, што абцякае карабель), індукцыйныя і інш. Ёсць таксама Л., якія даюць паказанні адносна зямлі (дна) — доплераўскія гідраакустычныя і геамагнітныя.

2) Становішча карабля (судна) бортам да ветру, хвалі, прычала і да т.п. (напр., «стаць Л. да хвалі» азначае «стаць бортам да хвалі»).

Лагі: а — механічны (1 — крыльчатка, 2 — днішча судна); б — гідрадынамічны (1, 6 — адтуліны для прыёму статычнага і сумарнага ціскаў; 2, 5 — трубаправоды статычнага і сумарнага ціскаў; 3 — дыяфрагма; 4 — сільфонны апарат; pдын, pст — дынамічны і статычны ціскі).

т. 9, с. 85

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Аўша́к ’аконны ці дзвярны вушак’ (Касп.). Гл. вушак, адносна фанетыкі параўн. аўдод, аўторы і інш.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ву́нашай ’бярэмя трасты’ (усх.-палес., Шур, вусн. паведамл.). Гл. вынашай ’тс’; адносна фанетыкі параўн. ву́зверыцца.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

экватарыя́л

(фр. equatorial, ад лац. aequator = які выраўноўвае)

лінзавы або люстэркавы тэлескоп, які мае дзве восі вярчэння, што дазваляе вызначаць знаходжанне любога свяціла на нябеснай сферы адносна нябеснага экватара.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Ву́кідаць ’выгадаваць, выкачаць (кабана)’ (брагін., З нар. сл.). Гл. вы́кідаць ’тс’; адносна фанетыкі параўн. ву́зверыцца (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вучэ́нне (БРС, КТС, Байк. і Некр.). Да вучыць (гл.), адносна словаўтварэння гл. Суф. словообр., 151, 179.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Кіду́н ’эпілепсія, падучая’ (Янк. I, Некр.). Да кідаць (гл.). Адносна словаўтварэння гл. Сцяцко, Афікс. наз., 69.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

старгава́цца, ‑гуюся, ‑гуешся, ‑гуецца; зак.

Таргуючыся, дамовіцца пра цану чаго‑н., плату за што‑н. Бедную жанчыну моцна даняла галеча, і яна рашыла прадаць карову. Павяла ў Петрыкаў, старгавалася з купцамі, тыя ёй 70 рублёў, .. яна ім — вяроўку ў рукі, на тым і разышліся. Палтаран. Купіла хату .. [Годля] гады праз два пасля вайны, сама, казалі, напытала, сама старгавалася. Мележ. // Дамовіцца з кім‑н. адносна чаго‑н. па аснове ўзаемнай выгады. Нарэшце старгаваліся, што .. [Марцін Астаповіч] будзе мець права на дваццаць год арандаваць тую паўдзесяціну. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вуне́ ’вунь’ (лельч., Куч.), ву́нека ’тс’ (Мат. Гом.). Да вунь, адносна суфіксацыі гл. Шуба, Прыслоўе, 62, 64.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вупі́сваць (рожу) ’праводзіць лініі нажом вакол хворага месца’ (КСТ). Гл. выпісваць ’пісаць’, адносна фанетыкі параўн. вузіра́ць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)