Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ты́гельны, ‑ая, ‑ае.
1. Які звязаны з плаўкай, нагрэвам і пад. у тыглі (у 1 знач.). Тыгельная плаўка металаў. Тыгельная сталь.
2.Спец. Які мае тыгель (у 2 знач.). Тыгельны аўтамат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
melting pot
1) ты́гель -я m.
2) плаві́льны кацёл
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
crucible
[ˈkru:səbəl]
n.
1) ты́гель -я m. (для пла́ўленьня мэта́лаў)
2) суро́вае выпрабава́ньне
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Tíegel
m -s, -
1) гаршчо́к
2) ты́гель
3) патэ́льня (з ручкай)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ры́нка ’патэльня на ножках з доўгай ручкай’ (Сл. Брэс.; ваўк., гарад., Сл. ПЗБ; Сцяшк.), ’драўляная міска’ (раг., Сл. ПЗБ; рэч., Нар. сл.; светл., рагач., рэч., б.-каш., ЛА 5), ’гліняная міска’ (Бяльк., Нар. Гом.; жлоб., б.-каш., чач., ветк., добр., рэч., маз., петр., гом., Сл. ПЗБ), ’звязка дроў’ (Шпіл.), руск. дыял.ры́нка ’гаршчок для кветак’, ’гліняная міска’, укр.ри́нка. З польск.rynka ’тыгель’, ’нізкая каструлька (раней гліняная)’, якое, як і пол. rondel ’каструля’ (> бел.дыял.рандэлек), са ст.-в.-ням.rîna, с.-в.-ням.rîne, reindel, rindel, reinel ’трохногі гліняны гаршчок’, ’тыгель’, ’міска для малака’, ням.Reindel (Фасмер, 3, 529; Брукнер, 472; Трубачоў, Ремесл. терм., 297). З іншага боку можа быць звязана з ням.Ring, параўн. славен.rȋnka ’пярсцёнак’ (Сной у Безлай, 3, 181).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́ндаль, рондлік, рандэляк, рондэлёк, рондэлек, рондэль, рондзель, ро́ндзяль ’каструля (звычайна медная) з доўгай ручкай’ (ТСБМ, Сцяшк., Шат., Стан., Жд. 3, Шпіл., ТС; карэліц., Янк. Мат.; брэсц., гом., З нар. сл.; Байк. і Некр.; паст., Сл. ПЗБ), ’патэльня’ (Сл. Брэс.). З польск.rondel ’тс’, што з ням.reindel, rindel ’трохногі гаршчок’ < с.-в.-ням.rain ’гліняная патэльня на трох ножках’, ням.Rein ’мядніца, тыгель’ (Трубачоў, Ремесл. терм., 297).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АЛЮМІНАТЭРМІ́Я
(ад алюміній + грэч. thermē цяпло),
від металатэрміі; тэрмічны працэс, заснаваны на аднаўленні парашкападобным алюмініем кіслародных злучэнняў металаў.
Адбываецца ў плавільнай шахце ці тыглі, куды засыпаецца парашкападобная шыхта, якая падпальваецца з дапамогай запальнай сумесі. Пры гарэнні развіваецца высокая т-ра (да 3000 °C), цеплата рэакцыі складае не менш за 2300 кДж/кг сумесі. Калі цеплата рэакцыі меншая, то сумесь вокісу металу з алюмініем падаграваюць у эл. печы (алюмінатэрмія электрапечная), калі пры аднаўленні вылучаецца вял. колькасць цяпла (без дадатковага яго падвядзення), ажыццяўляецца алюмінатэрмія пазапечная. Алюмінатэрмія выкарыстоўваецца для награвання і расплаўлення кантаў метал. вырабаў, што зварваюцца (напр., пры тэрмічнай зварцы рэек), для запальных сумесяў, у металургіі для атрымання з аксідаў металаў і сплаваў (безвугляродзістых металаў, ферасплаваў, лігатур).
