spychać

незак. спіхваць, спіхаць; звальваць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

увапрэ́ць, увапрэю, увапрэеш, увапрэе; пр. увапрэў, ‑прэла; зак.

Тое, што і упрэць. Бульба ўвапрэла добра. Сабаленка. Мне стала лягчэй. Затое Іван увесь увапрэў: жыта пайшло густое, каласы частыя, саломка, бы трысцё, і ён не паспяваў спіхваць .. з палатна. Кухараў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ста́лкивать несов.

1. сашту́рхваць, саштурхо́ўваць; (спихивать) спіха́ць, спі́хваць;

2. (заставлять удариться) сту́каць;

3. (заставлять соприкасаться) сутыка́ць; см. столкну́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Тра́пта ‘від плыта для сплаву шпал’: ходзі́ць на тра́пты ‘займацца лесасплавам’ (ТС), трапто́ўка ‘змацаванне разам двух, чатырох або шасці калачоў, што звязваюць дровы на плыту разам’, траптава́ць ‘рабіць траптоўку’ (навагр., Жыв. сл.). Са ст.-польск. trapta, trawta, tryfta, запазычанага з с.-в.-ням. trift ‘сплаў бярвенняў, лесаматэрыялу’, н.-ням. Trift ‘тс’ < с.-в.-ням. triften ‘гнаць, прыводзіць у рух, піхаць, спіхваць’ (Борысь, 640; Брукнер, 575; ЕСУМ, 5, 623). Гл. таксама тратва.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Спіра́ць 1 ‘перыць’ (Сцяшк. Сл.; слонім., Сл. ПЗБ). Да перыць, праць з галоснай у ступені падаўжэння.

Спіра́ць 2 ‘спіхваць, зганяць’ (Нас.), ‘сціскаць (ад холаду)’ (шчуч., Сл. ПЗБ), ст.-бел. спирати ‘адвесці ад уладання, пазбавіць правоў’, ‘не пагаджацца, пярэчыць’ (Ст.-бел. лексікон). Паводле Брукнера (442), адбыўся перанос дзеяння з фізічнага ў маральны план, у выніку апошняе значэнне стала пераважаць, параўн. спіра́цца ‘спрачацца, супраціўляцца’ (Нас., Ласт.), ‘вясці слоўную спрэчку’ (Варл.), ст.-бел. спиратися ‘спрачацца, пярэчыць’ (Ст.-бел. лексікон), гл. спор 2. Апошняе значэнне ўжо праславянскае, параўн. укр. спира́тися ‘спрачацца, праяўляць упартасць’, польск. spierać się ‘тс’, ст.-слав. пьрѣниѥ ‘спрэчка’ і інш. Усё да перці, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

галава́ ж.

1. Kopf m -(e)s, Köpfe, Haupt n -(e)s, Häupter;

з галавы́ да ног [пя́так] von Kopf bis Fuß, vom Schéitel bis zur Sóhle;

зме́раць з галавы́ да ног von óben bis únten mústern;

2. (кіраўнік) Führer m -s, -, Chef [ʃɛf] m -s, -s, Óberhaupt n -(e)s, -häupter;

3. (пра жывёл) Stück n -(e)s, -e;

пяць гало́ў аве́чак fünf Scháfe;

4. (пярэдняя частка чаго-н.) vórderer Teil;

галава́ кало́ны вайск. Kolónnenspitze f -, -n;

◊

у мяне́ гэ́тага і ў галаве́ не было́! ich habe überháupt nicht darán gedácht!;

спі́хваць з хво́рай галавы́ на здаро́вую die Schuld auf éinen ánderen schíeben* [ábwälzen];

не ве́шай галавы́ lass den Kopf nicht hängen, Kopf hoch;

вы́кінуць з галавы́ sich (D) aus dem Kopf schlágen*;

гэ́та ў мяне́ вы́лецела [вы́скачыла] з галавы́ das ist mir entfállen, darán habe ich nicht mehr gedácht;

гэ́та не выхо́дзіць у мяне́ з галавы́ das geht mir nicht aus dem Sinn;

у мяне́ ў галаве́ закружы́лася mir wurde schwínd(e)lig;

дуры́ць галаву́ каму-н. j-m auf die Nérven gehen*; belästigen vt;

на сваю́ галаву́ zum éigenen Scháden;

адка́зваць галаво́ю voll verántwortlich sein (за што-н. für A);

як снег на галаву́ wie (ein Blitz) aus héiterem Hímmel;

ён чалаве́к з галаво́й er hat éinen klúgen Kopf

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)