Verbum

Смы́чаны толькі мн. л. ‘атрэп’е’ (карэліц., Шатал.). Да смык, смыкаць (гл.).

Прысмыкну́ць ’прыпрасці’, прысмы́чка, прысмыка́чка ’нітка, якая парвалася пры прадзенні і якую прыпралі зноў’ (карэліц., Шатал.). Гл. смыкаць.

◎ На́тмыч ’дагары’ (Мат. Маг.), параўн. рус. натмачь ’наводмаш’, засучить на́тмачь (’угору’?). Магчыма, да мьікаць ’смыкаць’ (*на‑от‑мыч).

◎ По́смак ’засаўка ў кубле’ (іўеў., Сл. ПЗБ). Фанетычны варыянт да поемы к (гл.), што да смыкаць ’цягаць, тузаць’.

Смы́кса ‘пахатуха (хто ходзіць па хатах)’ (бяроз., ЖНС; брэсц., З нар. сл.), смэ́кса ‘тс’ (кобр., ЛА, 3). Да смыкаць (гл.).

Смуччыні́на ‘барана з зубамі з сукоў’ (Касп.). Дэрыват з суф. ‑ін(а) ад ⁺смычаны, залежн. дзеепр. прош. ч. дзеяслова смыкаць (гл.).

Вузмук ’шост, да якога прымацаваны сеткавы мяшок у рыбалоўнай прыладзе («паплаў»)’ (рэч., калінк., Браім). Аддзеяслоўнае ўтварэнне са значэннем прылады дзеяння; зыходнымі прыставачнымі дзеясловамі могуць быць *уз‑мы́каць або *вы‑смыка́ць ’вырываць, выхопліваць’; гл. мы́каць, смы́каць, семантыка якіх паказвае прызначэнне дэталі (параўн. «вузмукі маглі свабодна рухацца па вертыкалі ўздоўж жорасцей», г. зн. пры дапамозе іх лёгка можна выхапіць сетку з вады), фанетыка характэрна для гаворак поўдня Беларусі.

Та́ргаць ’трымаць’: не хачу, каб мяне таргалі (гродз., Сл. ПЗБ). Імаверна, з польск. targać ’смыкаць, цягаць, разрываць’ з семантычнымі зменамі (недакладная семантызацыя або ўжыванне слова).

Тарга́ць ’тузаць, смыкаць, церабіць’ (Нас., Гарэц., Байк. і Некр.), ’тузаць, торгаць’ (Стан.). Да торгаць (гл.) з адлюстраваннем акання ў першым складзе ў сувязі з канцавым націскам, хутчэй за ўсё, паводле сказа́ць — сказану́ць, гл. таргануць. Параўн. рус. расторга́ть — расто́ргнуть ’разарваць’, гл. Фасмер, 4, 83.

◎ Перасмы́кач, пэрэсмыч ’палкі, на якіх падвешваюцца ніты’ (Уладз.). З перасмыкацца, якое з пера- і смыкаць (гл.). Параўн. польск. przesmyk ’зеў (у кроснах)’, чэш. přesmykat ’пагнуўшы, перамясціць у іншае месца’.