сме́ціць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. сме́чу сме́цім
2-я ас. сме́ціш сме́ціце
3-я ас. сме́ціць сме́цяць
Прошлы час
м. сме́ціў сме́цілі
ж. сме́ціла
н. сме́ціла
Загадны лад
2-я ас. сме́ць сме́цьце
Дзеепрыслоўе
цяп. час сме́цячы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

śmieć

незак. смець, адважвацца

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

пі́кнуць сов., однокр., разг. пи́кнуть;

не смець п. — не сметь пи́кнуть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Zipp

nicht ~ ságen — разм. не смець [бая́цца] пі́кнуць

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Mucks

m -es гл. Muck;

kéinen ~ ságen — не смець [не адва́жвацца] адкры́ць рот

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Сме́лы ‘які не паддаецца страху; храбры, адважны’ (ТСБМ, Ласт., Некр. і Байк., Бяльк., ТС, Пятк. 2, Сл. ПЗБ), сме́ліць ‘рабіць смелым’ (Нас., Ласт.). Укр. смі́лий, рус. сме́лый, польск. śmiały, чэш. smělý, славац. smelý, серб.-харв. сме̏о, славен. smẹ̑l (з серб.-харв.), балг. смел. Прасл. *sъmělъ, першапачаткова дзеепрыметнік прошлага часу на ‑l‑ ад дзеяслова *sъměti (гл. смець); Бернекер, 2, 47; Праабражэнскі, 2, 341–342; Фасмер, 3, 684; Сной₁, 584–585; Махэк₂, 560; Рэйзак, 585; Борысь, 617.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

dare​2 [deə] v. смець, асме́львацца; нава́жвацца, адва́жвацца (зрабіць што-н. небяспечнае або непрыемнае);

No one dared to go into the old house at night. Ніхто не асмельваўся ўвайсці ў старую хату ўначы;

How dare you! infml Як вы можаце!;

I dare say that… Мяркую, што…

♦

I dare say/I daresay напэ́ўна, ма́быць, му́сіць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

wágen

1.

vt

1) рызыкава́ць

2) адва́жвацца, нава́жвацца

◊ wer wagt, gewínnt — хто рызыку́е, той вы́йграе

den Hals [das Lében] ~ — рызыкава́ць галаво́й [жыццём]

frisch gewágt ist halb gewónnen — ≅ сме́ласць гарады́ бярэ́

2.

(sich) адва́жвацца, смець

ich wáge mich nicht zu ihm — я барся яго́ [падыйсці́ да яго́]

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

unterstéhen

*

1.

vi (D)

1) падпарадко́ўвацца (каму-н.), быць у паднача́ленні (каго-н.)

2) падляга́ць (чаму-н.)

das unterstéht kéinem Zwéifel — гэ́та не падляга́е сумне́нню [не выкліка́е сумне́ння]

das Vergéhen unterstéht dem Gerícht — праві́ннасць кара́ецца зако́нам

2.

(sich) асме́львацца, адва́жвацца, смець

was ~ Sie sich? — як Вы сме́еце?

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

смерць, ‑і; Р мн. смярцей; ж.

1. Спыненне жыццядзейнасці, гібель арганізма; спыненне біялагічнага абмену рэчываў у арганізме або ў яго частцы. Фізіялагічная смерць. Смерць клеткі. Смерць дрэва.

2. Спыненне існавання чалавека ці жывёліны. Раптоўная смерць. Смерць ад разрыву сэрца. Гвалтоўная смерць. □ Хлапец чуў, як халадзее рука бацькі, як з кожнай хвілінай астывае яго кроў, як падступае смерць. Самуйлёнак. Паклікаў бацька перад смерцю сыноў. Якімовіч. // Разм. Смертная кара. Пакараць смерцю. □ [Немцы] прысудзілі Сёмку да смерці. Лынькоў. А як смерцю Максіма скаралі, — Рукі белыя да брамы прыбівалі. Багдановіч. // перан. Гібель, знішчэнне, канец чаго‑н. Смерць горада.

3. у знач. вык. Разм. Дрэнна, нядобра; бяда, гора. [Мароз:] — Каму-небудзь ад крытыкі смерць, а бальшавіку толькі здорава. Лобан. На спакой і на мір ашчарацца не смець! Войнам — смерць! Войнам — смерць! Шушкевіч. Хоць верць-круць, хоць круць-верць, а панству ўсё роўна смерць. З нар.

•••

Клінічная смерць — прамежак часу, калі дыханне і сардэчная дзейнасць спыняюцца, але тканкі яшчэ не падвяргаюцца распаду і ў пэўнай ступені захоўваюць жыццяздольнасць.

Палітычная смерць — немагчымасць для каго‑н. працягваць палітычную дзейнасць па прычыне поўнага свайго ідэйнага і палітычнага банкруцтва.

Глядзець смерці ў вочы гл. глядзець.

Да смерці — вельмі моцна. Дзядзька да смерці спалохаўся, а мядзведзь, мусіць, спалохаўся таксама, бо раптам як павярнуў у гушчар ды як даў дзёру. Васілевіч.

Знайсці смерць гл. знайсці.

На валасок (валаску) ад смерці гл. валасок.

Не на жыццё, а на смерць гл. жыццё.

Паміж (між) жыццём і смерцю гл. жыццё.

Пры смерці — у вельмі цяжкім, небяспечным для жыцця стане.

Пытанне жыцця або смерці гл. пытанне.

Сеяць смерць гл. сеяць.

Толькі па смерць пасылаць каго гл. пасылаць.

Тры чвэрці да смерці гл. чвэрць.

Як смерць (пра выгляд чалавека) — вельмі бледны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)