сма́чны, -ая, -ае.
1. Прыемны на смак (у 2 знач.); апетытны.
Смачныя яблыкі.
Смачная мачанка.
2. перан. Які прыносіць задавальненне; прыемны.
С. сон.
Смачныя перспектывы.
3. перан. Сакавіты, каларытны.
С. выраз.
|| наз. сма́чнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Мача́лка ’мачанка’ (беласт., Сл. ПЗБ), тур. моча́лка ’тс’ (ТС) — у выніку кантамінацыі лексем мачала і мачанка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пе́траўка ’страва з кураціны’ (хойн., Мат. Гом.). Відаць, дэфармаванае патраўка ’страва, верашчака, мачанка’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВЕРАШЧА́КА,
традыцыйная бел. страва — мачанне для бліноў. Падсмажаныя кавалачкі сала, каўбасы, свіныя рабрынкі з вострымі прыправамі падкалочваюць мукой і тушаць у печы. У наш час верашчака пашырана на ўсёй Беларусі пад назвай мачанка.
т. 4, с. 99
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
мача́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. што ў што. Апускаць, акунаць у што‑н. вадкае або сыпкае. Марта напякла скавародку сала, і ўсе мачалі ў яго бульбу і елі ўрачыста, па-святочнаму. Брыль. Гадзінай пазней, седзячы на беразе, браты, усё яшчэ моўчкі, мачалі рукі ў ваду і прыкладалі да сінякоў і гузоў. Караткевіч. Ладымер .. мачаў цыбулю ў соль і запіваў квасам. Чорны. // што. Расходаваць што‑н. мачаннем. А раз нядзеля, дык і бліны. А раз бліны, дык і мачанка. А раз яна, мачанка, дык і мачаць яе павінны. Крапіва.
2. што. Спец. Вырабляць што‑н. апусканнем у які‑н. раствор. Мачаць запалкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мача́ка ’мачанка’ (Янк. 2; карэліц., Нар. лекс.). Да мача́ць (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко (Афікс. наз., 25).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мача́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. мачаць (у 1 знач.).
2. Спец. Дзеянне паводле дзеясл. мачаць (у 2 знач.).
3. Тое, што і мачанка.
4. Абл. Тварог, расцёрты з малаком і смятанай, у які мачаюць бліны. [Разэля:] — Верашчаку з скваркамі будзеш есці ці мачанне белае? Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ты́цкала ‘падкалочаная малаком і мукой яечня’ (Сцяшк.), ты́цкало ‘смятана’ (Сцяшк. Сл.), ты́цкалка ‘мачанка’ (Жд. 2). Усе ўтвораны ад ты́цкаць ‘тыкаць, макаць’, гл. тыц.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ По́мачка ’мачанка’ (Сцяшк. Сл.), ’вада для змочвання пальцаў праллі’ (Варл.). Рус. пом ачка ’соус’, помаку́шка ’рэдкая страва з канопляў, у якую макал і хлеб’. Да па‑ і макацъ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мочалка ’падліўка’ (нараўл., Мат. Гом.), ’смажанае сала’ (ТС). Да мача́нка (гл.). Націск на мо‑ і ‑л‑ пад уплывам мочала (гл.). Сюды ж мо́чэло ’смажанае сала ці што іншае для мачання’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)