Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
дупле́т, ‑а, М ‑леце, м.
1. У більярднай гульні — удар шаром у другі шар, які, ударыўшыся аб борт і адскочыўшы ад яго, трапляе ў лузу.
2. Тое, што і дублет (у 2 знач.). Анісім доўга і пільна цэліўся і стрэліў дуплетам.Сачанка.
[Фр. doublet.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дупле́т ’дуплет’ (БРС), дубле́т ’двайны стрэл’ (Сцяшк.). Рус.дупле́т, дубле́т. Запазычанне з франц.doublet (ад double ’двайны’). Форма дупле́т не вельмі ясная (дапускаюць уплыў іншых слоў, напр. лац.duplicata, ням.doppelt ’двайны’). Гл. Фасмер, 1, 549; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 201.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Pasch
m -es, -e i Päsche дубле́т (гульня ў даміно, у косці)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ізгаро́да ’загарадзь’ (Касп.), рус.дыял.изгоро́да ’тс’. Працягваюць ст.-рус.изгорода, утворанае ад дзеяслова изгородити ’загарадзіць’ з суф. ‑а. Шанскі, 2, I, 27. Суфіксальны дублет да изгородь; параўн. загарадзь.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дупле́т
(фр. doublet)
1) тое, што і дублет 3;
2) у час більярднай гульні ўдар шарам у другі шар, які, стукнуўшыся аб борт і адскочыўшы ад яго, трапляе ў лузу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Ага́зны, агазлівы ’надакучлівы, свавольны’ (Касп.), агазлы (так гавораць пра рэч, якая няўдала зроблена і выгляду не мае) (КЭС, лаг.). Параўн. славен.gáziti se ’выклікаць агіду’ (Безлай, ВЯ, 1967, 4, 53). Магчыма, да *gazditi < *gadditi (Трубачоў, Этимология, 1972, 23). Параўн. славенскі дублетgáziti se/gáditi se з бел.гадзіцца ’адчуваць агіду’ і агазлы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Атра́мант ’чарніла’ (БРС: устар., Нас., Шпіл., Касп., Шн. і інш.). Укр.атра́ме́нт, польск., славац.atrament ’тс’. Фіксуецца з 1710 (Булыка, Запазыч.); з лац.atramentum (Вясноў, Праблемы філал., 30); паводле Булыкі — праз польскую. У новы час на ўжыванне беларускага слова ўплывала польская мова: у савецкі час гэты дублет паступова знікае (Шакун, Гісторыя, 285).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ку́са ’цяжка, недастаткова’ (Нас.). Укр.кусай ’куцы, недастатковы’, балг.къс ’кароткі, недастатковы, нізкі’, серб.-харв.кус ’тс’, польск.kusy, чэш.kusy, славац.kusy, в.-луж.kusi, н.-луж.kušy ’тс’. Прасл. /шяъ, якое можна разглядаць як и/д‑дублет да kęs7 > (гл. кус) (Брукнер, KZ. 42, 351; Слаўскі, SO, 18, 275–276). Параўн. куца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ня́ўкаць ’мяўкаць’ (Сл. ПЗБ; лін., Шатал.; Мат. Маг.); укр.нявкати ’мяўкаць; крычаць (пра саву)’, рус.нявкать, нявгать ’мяўкаць; плакаць, хныкаць’, славен.njȃvkati ’мяўкаць’ серб.-харв.тьаўкати, крњаўкати ’тс’. Гукапераймальнае, роднаснае літ.niaukti, kniaūkti ’тс’. Зыходнае пяў разглядаецца як даўні дублетмяў (Бязлай, 2, 225), гл. мяўкаць, курмяўкаць (апошняе безпадстаўна разглядаецца як балтызм, параўн. прыведзеную вышэй паўднёваславянскую паралель), няўчыць.