Астаро́нак ’бакавая частка гумна, дзе ляжаць снапы, падрыхтаваныя да абмалоту’ (Сцяшк.). Звязана з старана ’пазуха ў гумне, дзе складваюцца снапы’ (Нас., Сцяшк.); утворана, відаць, з інтэрфіксам а‑ — ‑ак (параўн. азадак і пад.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
breech
[bri:tʃ]
n.
зад -у m., аза́дак -ку m., я́гадзіца f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Schwánzstück
n -(e)s, -stücke
1) аза́дак, агу́зак
2) вайск. хвастава́я ча́стка (напр. тарпеды)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
backside
[ˈbæksaɪd]
n.
1) зад -у m.; за́дні бок
2) informal за́д -а m., аза́дак -ка m., задо́к -ка́m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
fundament
[ˈfʌndəmənt]
n.
1) фунда́мэнт -а m., падму́рак -ка m.; асно́ва f.
2)
а) аза́дак -ка m., я́гадзіцы pl.
б) за́дні прахо́д (у чалаве́ка)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
rump
[rʌmp]
n.
1) зад -а m. (у жывёліны), аза́дак -ка m. (у жывёліны й чалаве́ка)
2) задо́к ту́шы
3)
а) неісто́тная рэ́шта, аста́ча f.
б) меншыня́ паліты́чнага о́ргану пасьля́ раско́лу
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Апо́лец ’кавалак сала’ (Сцяц., Сцяшк.). Геаграфія ўказвае на магчымасць, а фанетыка (е замест усх.-слав.а) — на верагоднасць таго, што гэта запазычанне з польск.poleć кавалак сала’ з пратэтычным а‑. Усх.-слав.: бел.полць ’палавіна гусі, качкі; палоска сала, выразаная ўздоўж’ (Нас.), польць, пульць ’вялікі кавалак сала’ (Вешт.), полаць ’кавалак сала’, рус., укр.полоть, бел.палаток, рус., укр.полоток ’палавіна (частка) вэнджанай (соленай) тушы гусі і інш.’ Але наогул галосны ў слове полць, полаць не зусім ясны. У аполец ‑ец у выніку дээтымалагізацыі ўсведамляецца як суфікс. Сцяц. (Нар., 65) бачыць тут прэфіксальна-суфіксальнае ўтварэнне: а‑пол‑ец па тыпу азадак. Больш падыходзячым быў бы тып акраец; пры такой этымалогіі няясна, што такое *пол у тушы (аполец азначала б ’тое, што з боку — ’полу’), таму гэта версія здаецца менш верагоднай, чым тлумачэнне слова як запазычанага.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перагуза́ць ’зноў перавязваць снапы’ (Нас.). Да пера- і гуза́ць (гл.), апошняе звязваецца з прасл.*ǫz‑/*ęz (ЭСБМ, 3, 112). Аднак, улічваючы першаснасць пачатковага г‑ трэба зыходзіць з прасл.*guzъ, варыянта назалізаванага *gǫzъ, якія адлюстроўваюць больш старажытныя і.-е. адносіны *gongʼ‑/*gou̯gʼ‑, параўн. ст.-грэч.γογγύλος ’круглы’, літ.gū̀žis ’галоўка капусты’ (Трубачоў, Эт. сл., 1, 91–92), курд.guz‑ ’азадак, ягадзіцы’. Семантыка лексемы перагуза́ць, такім чынам, суадносіцца не з *vęzati ’вязаць’, а з *guzъ ’камель дрэва, ніжняя частка снапа’, параўн. здро з *guz‑d‑ro, як укр.гуз‑но ’зад (чалавека)’, рус.гузло́, гу́з‑но, гуз‑но́ ’ніжняя, задняя частка чаго-небудзь’ і інш. шматлікія лексемы з коранем гуз‑ з гэтым жа значэннем, палес.гузды́р (Выг.) ’ніжняя частка снапа’ < прасл.*gǫzyrь ’задняя частка чаго-небудзь’. Параўн., аднак, славен.prézati ’звязваць’, якое Супрун (ЭСБМ, 1, 123) звязвае з *перазаць (гл. аперазаць); магчыма, з *per‑ǫz‑ati з пратэзай, гл. гуж1, тады сувязь з гуз — другасная.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
bum
[bʌm]1.
n., Sl.
1) абібо́к -а m., валацу́га, бадзя́га -і m. & f., гульта́й-я́m.